داستان جنگ هفت گردان(2170-2245)

.

.

داستان را با آوای مهران از اینجا بشنوید .

 مقالات:

روایت شناسی داستان هفت گردان بر پایه روایت انوشیروان مرزبان  وشاهنامه فردوسی - آرش اکبری مفاخر و رقیه شیبانی

2170	چه گفت آن سراینده مردِ دلیر	که ناگه بر آویخت با نرٌه شیر؟
	که:«گر نام مردی بجویی همی،	رخ تیغ هندی بشویی همی،
	ز بدها نبایدت پرهیز کرد،	که پیش آیدت روزِ ننگ و نبرد.
	زمانه چو آمد به تنگی فراز،	هم از تو نگردد به پرهیز باز.
	چو همره کنی جنگ را با خرد،	دلیرت ز جنگاوران نشمرد.
2175	خرد را و دین را رهی دیگر است؛	سخنهای نیکو به بند اندر است».
	کنون از رهِ رستمِ جنگجوی،	یکی داستان است با رنگ و بوی.
	شنودم که روزی گوِ پیلتن	یکی سور کرد از درِ انجمن،
	به جایی کجا نام او بُد نوند،	بدوی اندرون کاخهای بلند
	کجا آذرِ تیزِ بُرزین کنون،	بدانجا فروزد همی رهنمون.
2180	بزرگانِ ایران، بدان بزمگاه،	شدند انجمن نامور یک سپاه؛
	چو توس و چو گودرزِ گشوادگان؛	چو بهرام و چو گیو و آزادگان؛
	چو گرگین و چون زنگۀ شاوران؛	چو گستهم و خٌرُاد جنگاوران؛
	چو بُرزینِ گردنکشِ تیغ زن؛	گُرازه که بود او سرِ انجمن.
	اَبا هر یک از مهتران،مردِ چند؛	یکی لشکری نامدار، ارجمند.
2185	نیاسود یک تن زمانی ز کار؛	ز چوگان و تیر و نبید و شکار.
	به مستی ،چنین گفت یک روز گیو،	به رستم که:«ای نامبردار نیو!
	گر ایدون که رای شکار آیدت،	که یوز ِشکاری به کار آیدت،
	به نخجیرگاهِ رَد افراسیاب،	بپوشیم تابان رخِ آفتاب،
	ز گَردِ سواران  و از یوز و باز،	فرازیدن نیزه های دراز.
2190	به گور تگاور، کمند افکنیم؛ بر آن دشتِ توران شکاری کنیم؛	به شمشیر، بر شیر بند افکنیم. که اندر جهان یادگاری کنیم».
	بدو گفت رستم که:«بر کامِ تو،	مبادا گذر، تا به فرجام تو!
	سحرگه، بدان دشتِ توران شویم؛	ز نخچیر و از تاختن نغنویم».
	ببودند یکسر بدین همسَخُن؛	کسی رایِ دیگر نیفگند بُن.
2195	سحرگه چو از خواب برخاستند،	بر آن آرزو، رفتن آراستند.
	برفتند با یوز و با باز و مهد،	همه نامجویان سوی راه شهد.
	به نخچیرگاهِ رد افراسیاب،	ز یک دست کوه و دگر رودِ آب .
	دگر سو، سرخس و بیابان ز پیش؛	گله گشته، بر دشت، آهو و میش.
	همه دشت پر خرگه و خیمه بود؛	از انبوه آهو، سر، آسیمه بود.
2200	ز درٌنده شیران، زمین شد تهی؛	به پرٌنده مرغان رسید آگهی.
	یله هر سویی مرغ و نخچیر بود،	اگر کشته گر خستۀ تیر بود.
	ز خنده نیاسود لب، یک زمان؛	ببودند روشن دل و شادمان.
	به یک هفته ز این گونه با مَی به دست؛	گهی تاختن، گه خُرام و نشست.
	به هشتم ، تهمتن بیامد پگاه؛	یکی رای شایسته زد با سپاه،
2205	که:«از ما به افراسیاب این زمان،	همانا رسید آگهی، بی گمان.
	بباید طلایه ،به ره بر ، یکی؛	که چون آگهی یابد او اندکی،
	یکی تاختن سازد؛آید به جنگ؛	کند دشت، بر گور و نخچیر، تنگ».
	زُواره، به زه بر نهاده کمان،	بیامد بدین کار بسته میان.
	سپه را که چون او نگهدار بود،	همۀ چارۀ دشمنان خوار بود.
2210	به نخچیر و خوردن نهادند روی؛	نکردند کس یاد ِپرخاشجوی.
	پس آگاهی آمد به افراسیاب،	از ایشان شبِ تیره هنگامِ خواب.
	ز لشکر ،جهاندیدگان را بخواند؛	ز رستم، بسی داستانها براند؛
	وز آن هفت گُردِ سوار دلیر،	که بودند هر یک به کردارِ شیر؛
	که:«ما را بباید کنون ساختن؛	بناگاه، بردن یکی تاختن.
2215	گر این هفت یل را به چنگ آوریم،	جهان پیش کاوس تنگ آوریم.
	به کردارِ نخچیر باید شدن؛	بناگاه لشکر بر ایشان زدن».
	گزین کرد شمشیرزن، سی هزار؛	همه جنگجوی از درِ کارزار.
	به راهِ بیابان برون تاختند؛	همه، جنگ را ، گردن افراختند.
	به هر سو، فرستاد بی مر سپاه؛	بر آن سرکشان تا بگیرند راه.
2220	زُواره چو گردِ سپه را بدید،	بیامد؛ سپه را، همه، بنگرید.
	بدید آنکه شد رویِ گیتی سیاه،	درفشِ سپهدارِ توران سپاه.
	همان گه، چو بادِ دمان، گشت باز؛	تو گفتی به زخم اندر آمد گُراز.
	چو آمد شتابان به نخچیرگاه،	تهمتن همی خورد مَی با سپاه.
	چنین گفت با رستمِ شیر مرد،	که:«برخیز و از خرٌمی بازگرد؛
2225	که چندان سپاه است کاندازه نیست؛	ز لشکر بلندی و پستی یکی است
	درفشِ جفا پیشه افراسیاب	همی تابد از گَرد چون آفتاب».
	چو بشنید رستم،بخندید سخت؛	بدو گفت:« با ماست پیروز بخت.
	تو، از شاهِ ترکان، چه ترسی چنین؟	ز گردِ سوارانِ توران زمین؟
	سپاهش فزون نیست از صد هزار،	عنان پیچ و برگستوانوَر سوار.
2230	بر این دشتِ کین بر، گر از ده یکی است،	همه لشکرش پیش ما اندکی است.
	شده  هفت گُردِ سوار انجمن،	چنین نامبردار و شمشیرزن.
	یکی باشد از ما و ز ایشان هزار؛	سپه را چه باید گرفتن شمار؟
	بر این دشت اگر  ویژه تنها منم،	که بر پشتِ این رخش با جوشنم،
	چو او کینه کش گر بیاید مرا،	از ایران سپه کَس نباید مرا.
2235	تو، ای میگسار! از مَیِ زابلی،	بپیمای تا سر یکی کابلی».
	به کف بر نهاد آن درخشنده جام؛	نخستین ز کاوسِ کی برد نام؛
	که:«شاهِ زمانه مرا یاد باد!	همیشه بر و تخمش آباد باد!»
	به کف بر گرفت و زمین داد بوس؛	چنین گفت:«کاین باده بر یادِ توس!»
	سرانِ سپه پاک برخاستند؛	برِ پهلوان خواهش آراستند،
2240	«که ما را بدین جام می را ی نیست؛	به می ،با تو،ابلیس را پای نیست.
	می و گرزِ یک زخم و میدانِ جنگ	جز از تو کسی را نیامد به چنگ».
	میِ زابلی سرخ در جام ِ زرد،	تهمتن به رویِ زُواره بخِوَرد.
	زُواره چو بلبل به کف برنهاد،	همان از شهِ نامور کرد یاد.
	بخورد و ببوسید رویِ زمین؛	تهمتن، بر او بر، گرفت آفرین؛
2245	که:« جامِ برادر برادر خورد؛	هژیر آنکه جام مرا بشکرد!»