رفتن زال به رسولی نزد منوچهر

داستان را از اینجا بشنوید  

 کشف ‏رود در میان دره کشف‏رود خراسان رضوی جاری و از کوه‏های هزار مسجد و بینالود سرچشمه می‏گیرد. طول رودخانه 290کیلومتر است که پس از ادامه مسیر در محل پل خاتون سرخس به رودخانه هریرود می‏پیوند و از آنجا به بعد، رودخانه تجن نام گرفته و به سمت ترکمنستان ادامه می‏یابد و در ریگزارهای ترکمنستان فرو می‏رود. برداشت های زیاد از سفره های آب زیرزمینی و خشکسالی های پی در پی کشف رود را به یک رودخانه فصلی تبدیل کرده است.کشف رود در حال حاضر بستری برای میزبانی انواع فاضلاب های مخلف انسانی و صنعتی شده است 

رفتن زال به رسولی نزد منوچهر

3122	نویسنده را پیش بنشاندند؛	ز هر در سخنها همى راندند:
	سر ِنامه کرد آفرینِ خداى؛	کجا هست و باشد همیشه به جاى.‏
	ازوی است نیک و بد و هست و نیست؛	همه بندگانیم و ایزد یکی است‏.
3125	هر آن چیز کو ساخت اندر بُوِش،	بر آن است چرخِ روان را روش‏.
	خداوندِ کیوان و خورشید و ماه؛	وز او، آفرین بر منوچهر شاه‏!
	به رزم اندرون، زهرِ تریاک سوز؛	به بزم اندرون، ماهِ گیتى فروز.
	گراینده گرز و گشاینده شهر؛	ز شادى، به هر کس رساننده بهر.
	کشندۀ درفش و فریدون بجنگ؛	کُشنده سر افراز جنگى پلنگ.
3130	ز بادِ دَبوس تو کوه بلند	شود خاکِ نعلِ سر افشان سمند.
	همان از دل پاک و پاکیزه کیش؛	به آبشخور آرى همى گرگ و میش.
	یکى بنده‏ام من، رسیده به جاى؛	به مردى، به شست اندر آورده پاى‏.
	همى گَردِ کافور گیرد سرم؛	چنین کرد خورشید و ماه افسرم.‏
	ببستم میان را یکى، بنده‏وار؛	اَبا جادوان ساختم کارزار.
3135	عنان پیچ و اسپ افگن و گرزدار،	چو من کس ندیدى به گیتى سوار.
	بشد آبِ گُردانِ مازندران؛	چو من دست بردم به گرز گران.
	ز من گر نبودى به گیتى نشان؛	بر آورده گردن ز گردن کشان،
	چنان اژدها کو ز رود کَشَف؛	برون آمد و کرد گیتى چو کف،
	زمین، شهر تا شهر، پهناى او؛	همان کوه تا کوه بالاى او؛
3140	جهان را از او بود دل پر هراس؛	همى داشتندى شب و روز پاس؛
	هوا پاک دیدم ز پرّندگان؛	همان روىّ گیتى ز درّندگان؛
	ز تفَّش همى پرّ کرگس بسوخت؛	زمین زیر ِ زهرش همى برفروخت؛
	نهنگِ دُژَم بر کشیدى از آب؛	همان از هوا تیز پرّان عقاب.
	زمین گشت بى‏مردم و چارپاى؛	جهانی مر او را سپردند جاى؛
3145	چو دیدم که اندر جهان کس نبود؛	که با او همى دست یارَست سود،
	میان را ببستم به نام بلند؛	نشستم بر آن پیل پیکر سمند.
	به زین اندرون گرزۀ گاوسر؛	به بازو، کمان و به گردن، سپر؛
	برفتم به سانِ نهنگِ دُژم؛	مرا تیز چنگ و ورا تیز دم.
	مرا کرد پَدرود هر کو شنید؛	که بر اَژدها گرز خواهم کشید.
3150	رسیدمش؛دیدم چو کوه بلند؛	کَشان موىِ سر بر زمین، چون کمند.
	زبانش به سان درختى سیاه؛	ز فر باز کرده؛ فگنده به راه.
	چو دو آبگیرش پر از خون دو چشم؛	مرا دید غرّید و آمد به خشم.
	گُمانى چنان بردم، اى شهریار!	که دارد مگر آتش اندر کنار.
	جهان پیشِ چشمم چو دریا نمود؛	به ابرِ سیه بر شده تیره دود.
3155	ز بانگش، بلرزید روىِ زمین؛	ز زهرش، جهان شد چو دریاى چین.
	بر او، بر زدم بانگ بر سانِ شیر،	چنانچون بُوَد کارِ مردِ دلیر.
	یکى تیرِ الماس پیکان خدنگ؛	به چرخ اندرون، راندمش بى‏درنگ.
	چو شد دوخته یک کران از دهانش؛	بماند، از شگفتى! به بیرون زبانش.
	هم اندر زمان، دیگرى همچنان؛	زدم بر دهانش؛ بپیچید از آن.
3160	سدیگر زدم بر میان زَفَرش؛	بر آمد همى جوشِ خون از جگرش.
	چو تنگ اندر آورد با من زمین؛	بر آهِختم این گاوسر گرز کین.
	به نیروى یزدان گیهان خداى؛	بر انگیختم پیلتن را ز جاى.
	زدم بر سرش گرزه گاو چهر؛	بر او، کوه بارید گفتى سپهر.
	شکستم سرش چون سرِ ژَنده پیل؛	فرو ریخت زو زهر چون رودِ نیل.
3165	به زخمى، چنان شد که دیگر نخاست؛	ز مغزش، زمین گشت با کوه راست.
	کَشَف رود پر خون و زردآب گشت؛	زمین جاىِ آرامش و خواب گشت.
	جهانى بران جنگ نظّاره بود؛	که آن اَژدها زشت پَتیاره بود.
	مرا سامِ یک زخم از آن خواندند؛	جهان زرٌ و گوهر بر افشاندند.
	چو زو بازگشتم، تن روشنم؛	برهنه شد از نامور جوشنم.
3170	فرو ریخت از باره بر گُستوان؛	وز آن زهر بُد چندگاهم زیان.
	بر آن بوم تا سالیان بَر نبود؛	جز از سوخته خار و خاور نبود.
	چنین و جز این هر چه بودیم راى،	سران را سر آوردمى زیرِ پاى.
	کجا من چمانیدمى چارپاى،	بپرداختى شیرِ درّنده جاى.
	کنون چند سالست تا پشتِ زین؛	مرا تختگاه است و اسپم زمین‏.
3175	همه گرگساران و مازندران،	بر او  راست کردم به گرز گران‏.
	نکردم زمانى برو بوم یاد؛	ترا خواستم راد و پیروز و شاد.
	کنون آن بر افراخته یالِ من،	همان زخم ِکوبنده گوپالِ من‏،
	بر آن هم که بودى نمانَد همى؛	بَر و گِردگاهَم خمانَد همى‏.
	کمندى بینداخت از دستِ شست؛	زمانه؛ مرا باشگونه ببست‏.
3180	سپردیم نوبت کنون زال را؛	که شاید کمربند و کوپال را.
	یکى آرزو دارد، اندر نِهان؛	بیاید؛ بخواهد ز شاهِ جهان‏.
	یکى آرزو کان به یزدان نکوست؛	کجا نیکویی زیرِ فرمانِ اوست.‏
	نکردیم بى‏راىِ شاهِ بزرگ؛	که بنده نباید که باشد سترگ‏.
	همانا که با زال پیمان من،	شنیده است شاهِ جهانبان من‏.
3185	به پیشِ من آمد، پر از خون رخان؛	همى چاک چاک آمدش زاستخوان.
	"مرا – گفت: بر دارِ آمل کنی،	سزاتر که آهنگِ کابل کنى‏."
	چو پروردۀ مرغ باشد به کوه،	فگنده به دور از میانِ گروه‏.
	چنان ماه بیند به کابلسِتان؛	چو سروِ سهى بر سرش گلسِتان‏،
	چو دیوانه گردد نباشد شگفت؛	از او شاه را کین نباید گرفت‏.
3190	کنون رنجِ مهرش بجایى رسید،	که بخشایش آرد هر آن کِش بدید.
	ز بس درد کو دید، بر بى‏گناه،	چنان رفت پیمان که بشنید شاه.
	گُسى کردمش با دلى مستمند؛	چو آید به نزدیکِ تختِ بلند،
	همان کن که با مهترى در خورَد؛	ترا خود نیاموخت باید خرد.»
	چو نامه نوشتند و شد راى راست،	سِتَد زود دستان و بر پاى خاست.‏
3195	بیامد؛ به زین اندر آورد پاى؛	بر آمد خروشیدن کرّناى‏.
	به سوىِ شهنشاه بنهاد روى؛	اَبا نامۀ سامِ آزاده خوى.

  

کهن ترین تصویر موجود اژدها واقع در دروازه ایشتار

در ادامه در باره ی اژدها در اساطیر بخوانید

رفتن سام به جنگ مهراب

 داستان را از اینجا بشنوید

3068	به مهراب و دستان رسید این سَخُن؛	که شاه و سپهبَد فگندند بُن‏.
	خروشان ز کابل همى رفت زال،	فروهِشته لَفج و برآورده یال.‏
3070	همى گفت:« اگر اَژدهاىِ دُژم	بیاید که گیتى بسوزد به دَم،
	چو کابلستان را بخواهد پَسود،	نخستین، سرِ من بباید دُرُود.»
	به پیش پدر شد، پر از خون جگر؛	پر اندیشه دل، پر ز گفتار سر.
	چو آگاهى آمد به سام دلیر	که آمد ز رَه بچّه نرّه شیر،
	همه لشکر از جاى بر خاستند؛	درفشِ فریدون بیاراستند.
3075	پذیره شدن را، چَپیره شدند؛	سپاه و سپهبَد پذیره شدند.
	همه پشتِ پیلان، به رنگین درفش،	بیاراسته، سرخ و زرد و بنفش.
	چو روىِ پدر دید دستانِ سام،	پیاده شد از اسب و بگذارد گام‏.
	بزرگان پیاده شدند، از دو روى،	چه سالار خواه و چه دیهیم جوى.‏
	زمین را ببوسید زال دلیر؛	سخن گفت با او پدر نیز، دیر.
3080	نشست از برِ تازى اسبی سمند،	چو زرّین درخشنده کوهى بلند.
	بزرگان همه پیشِ اوی آمدند؛	به تیمار و با گفت و گوی  آمدند؛
	که:«آزرده گشته است بر تو پدر؛	ره  پوزش آر و مکش هیچ سر
	چنین داد پاسخ:«کز این باک نیست؛	مرا نیز بر  جایِ خون خاک نیست.
	پدر گر به مغز اندر آرد خِرَد،	همانا سخن بر سخن نگذرد؛
3085	و گر بر گشاید زبان را به خشم،	من از شرم آب اندر آرم به چشم.»
	چنین تا به درگاهِ سام آمدند؛	گشاده دل و شادکام آمدند.
	فرود آمد از اسپ سامِ سوار؛	هم اندر زمان، زال را داد بار.
	چو زال اندر آمد به پیش پدر،	زمین را ببوسید و گسترد بَر.
	یکى آفرین کرد بر سام ِگُرد؛	وز آبِ دو نرگس، همى گُل سترد؛
3090	که:«بیدار دل پهلوان شاد باد!	روانش گرایندۀ داد باد!
	ز تیغ تو، الماس بریان شود؛	زمین، روز جنگِ تو، گریان شود.
	کجا دیزۀ تو چمد روزِ جنگ،	شتاب آید اندر سپاهِ درنگ.
	سپهرى کجا باد ِگرز ِتو دید.	بماند؛ ستاره نیارد کشید.
	زمین سر به سر سبز، با داد تو؛	روان و خرد گشت بنیاد تو.
3095	همه مردم از داد تو شادمان؛	ز تو داد یابد زمین و زمان؛‏
	مگر من  از داد بى‏بهره‏ام،	و گر چه به پیوندِ تو شهره‏ام.‏
	یکى مرغ پرورده‏ام، خاک خُورَد؛	به گیتى، مرا نیست با کس نبرد.
	ندانم همى خویشتن را گناه،	که بر من کسى را بدان هست راه،
	مگر آنکه سام ِیَلَستَم پدر؛	دگر هست با این نژادم هنر.
3100	ز مادر بزادم، بینداختى؛	به کوه اندرم، جایگه ساختى.
	نه گهواره دیدم، نه پستان، نه شیر؛	نه از هیچ خُوَشی مرا بود وِیر.
	ببردی؛ به کوهی بیفگندیَم؛	دل از ناز و آرام برکندیم.
	فگندى به تیمار، زاینده را؛	به آتش سپردى فزاینده را.
	تو را با جهان آفرین است جنگ،	که: از چه سیاه و سپید است رنگ!
3105	کنون کِم جهان آفرین پرورید؛	به چشم خدایى به من بنگرید؛
	هنر هست و مردیّ و تیغ یلی؛	یکی یاد چون مهتر کابلی.
	اَبا گنج و با تخت و گرز گران؛	ابا راى و با تاج و تاجِ سران.
	نشستم به کابل، به فرمان تو؛	نگه داشتم راى و پیمان تو؛
	که چون کینه جویى، به کار آیمت؛	درختى که کشتى به بار آیمت.
3110	ز مازندران هَدیه این ساختى؛	هم از گرگساران بدین تاختى‏.
	که ویران کنى خانِ آبادِ من؛	چنین داد خواهى همى دادِ من؟!
	من اینک به پیش تو استاده‏ام؛	تن ِبنده، خشم ِتو را، داده‏ام.
	به ارّه میانم به دو نیم کن؛	ز کابل مَپیماى با من سَخِن.»
	سپهبَد چو بشنید گفتارِ زال؛	بر افراخت گوش و فرو برد یال.‏
3115	بدو گفت:«آرى همین است راست؛	زبانت بدین راستی پادشاست.
	همه کار من با تو بیداد بود؛	دلِ دشمنان، بر تو بر، شاد بود.
	ز من آرزو خود همی خواستى؛	به تنگى دل از جاى بر خاستى.‏
	مشو تیز! تا چارۀ کار تو؛	بسازم؛کنون تیز بازار تو.
	یکى نامه فرمایم اکنون به شاه؛	فرستم به دست تو، اى نیکخواه!‏
3120	سخن هر چه باید به یاد آورم؛	روان و دلش سوىِ داد آورم‏.
	اگر یار باشد جهاندارِ ما؛	به کام تو گردد همه کارِ ما .

آگاه شدن مهراب از کار دخترش

داستان را از اینجا بشنوید    

 دکتر کزازی در شهر کتاب هفتم مهر ماه ۱۳۹۰ عکس از شاهین بهره مند

2901	چو آمد ز درگاه مهراب شاد،	کزو او کرده بُد زال بسیار یاد،
	گرانمایه سیندخت را خفته دید؛	رخش پژمریده، دل آشفته دید.
	بپرسید و گفتش:« چه بودت بگوى؛	چرا پژمریدی چو گلبرگ روى‏؟»
	چنین داد پاسخ به مهراب باز،	که:« اندیشه اندر دلم شد دراز.
2905	ازین کاخ ِ آباد و این خواسته؛	وزین تازى اسپان آراسته‏؛
	وز این رِیدکانِ سپهبَد پرست؛	وز این باغ و این خسروانى نشست‏؛
	و ز این چهره و سروِ بالاى ما؛	وزین نام و این دانش و راى ما،
	-بدین آبدارىٌ و این راستى؛	زمان تا زمان آیدش کاستى‏-
	به ناکام باید به دشمن سپرد؛	همه رنج ما باد باید شمرد.
2910	یکى تنگ صندوق از این بهرِ ماست؛	درختى که تریاکِ او زهر ماست‏،
	بکِشتیم و دادیم آبش برنج؛	بیاویختیم از برش تاج و گنج‏.
	چو برشدبه خورشید و شدسایه دار	بخاک اندر آمد سر ِمایه دار؛
	براین است انجام و فرجام ما؛	ندانم کجا باشد آرام ما!»
	به سیندخت مهراب گفت:«این سخن	نو آوردى و نو نگردد کهن‏.
2915	سراى سِپنَجى بدین سان بٌوَد؛	خِرَد یافته زو هراسان بٌوَد.
	یکى اندر آید؛ دگر بگذرد؛	گذر نى؛ که چرخش همى بسپَرد؛
	به شادى و اندُوه نگردد دگر؛	بدین، نیست پیکار با دادگر.»
	بدو گفت سیندخت:«کاین داستان	به روىِ دگر بر نِهد راستان‏؛
	خرد یافته موبدِ نیک بخت	به فرزند زد داستانِ درخت‏.
2920	زدم داستان، تا ز راه ِخِرَد.	سپهبَد به گفتار من بنگرد،
	-فرو بُرد سر؛ سرو را داد خم؛	به نرگس، گل ِسرخ را داد نم؛-
	که: گردون به سر بر چنان نگذرد،	که ما را همى باید، اى پر خرد!
	چنان دان که رودابه را پور سام	نهانى نهاده است هر گونه دام‏.
	ببرده است روشن دلش را ز راه؛	یکى چاره‏مان کرد باید نگاه‏.
2925	بسى دادمش پند و سودش نکرد؛	دلش خیره بینم همى، روى زرد.»
	چو بشنید مهراب، بر پاى جست؛	نِهاد از برِ دستِ شمشیر، دست‏.
	تنش گشت لرزان و رخ لاژورد؛	پر از خون جگر؛ لب پر از بادِ سرد.
	همى گفت:« رودابه را رودِ خون،	به روى زمین، بر کُنم هم کنون‏.»
	چو آن دید سیندخت بر پاى جَست؛	کمر کرد بر گِردگاهش دو دست‏.
2930	چنین گفت:« کز کِهتر اکنون یکى،	سخن بشنو و گوش دار اندکى‏؛
	وز آن پس همان کن که راى آیدت؛	روان را خرد رهنماى آیدت‏.»
	بپیچید و انداخت او را به دست؛	خروشى بَر آوَرد چون پیل مست‏
	«مرا- گفت: چون دختر آمد پدید	ببایستش اندر زمان سر بُرید؛
	نکُشتم؛نرفتم به  راهِ نیا؛	کنون ساخت بر من چنین کیمیا.
2935	پسر کو ز راه پدر بگذرد،	دِلیرش ز پشتِ پدر نشمرد.
	یکی داستان زد بر این بر پلنگ،	بدان گه که در جنگ شد تیز چنگ؛
	"مرا کارزار است- گفت:آرزوی؛	پدرم از نیا خود همین داشت خوی.
	نشان پدر باید اندر پسر؛	روا باشد ار کمتر آرد هنر.
	هَمَم بیم جانست و هم جاىِ ننگ؛	چرا باز دارى سرم را ز جنگ‏؟»
2940	اگر سام یل با منوچهر شاه	بیابند بر ما یکى دستگاه‏،
	ز کابل بر آید به خورشید دود؛	نه آباد مانَد، نه کِشت و درود.»
	چنین گفت سیندخت با مرزبان:	«کزین در مگردان به خیره زبان!‏
	کز این آگهى یافت سام ِسوار؛	به دل ترس و تیمار چندین مدار!
	وى از گرگساران بدین گشت باز؛	گشاده شدست این سخن؛ نیست راز.»
2945	چنین گفت مهراب:«کاى ماهروى!	سخن هیچ با من به کژّى مگوى!‏
	چنین خود کى اندر خورد با خِرَد،	که مر خاک را باد فرمان بَرَد!
	مرا دل بدین نیستى دردمند،	اگر ایمنى یابمى از گزند.
	که باشد که پیوندِ سام سوار	نخواهد، ز اهواز تا قندهار؟»
	بدو گفت سیندخت:«کاى سرفراز!	بگفتارِ کژّى مبادم نیاز!
2950	گزندِ تو، پیدا، گزندِ من است؛	دلِ دردمندِ تو بندِ من است‏.
	چنین است واین نزدمن شد دُرست؛	همین بُدگمانى مرا از نخست‏.
	اگر باشد این، نیست کارى شگفت،	کز آن بر دل اندیشه باید گرفت‏.
	فریدون به سروِ یمن گشت شاه؛	جهانجوى دستان همین جُست راه‏؛
	که بی آتش،از آب و از باد و خاک	نشد تیره رویِ زمین تابناک.
2955	هر آنگه که بیگانه شد خویش ِتو،	شود تیره راى ِبد اندیش تو.»
	به سیندخت بسپرد مهراب گوش،	دلی پر ز کینه، سری پر ز جوش؛
	به سیندخت فرمود پس نامدار،	که رودابه را خیز، پیش من آر.»
	بترسید سیندخت از ان تیز مَرد	که او را ز درد اندر آرد به گَرد.
	بدو گفت:«پیمانت خواهم نخست	که:او را سپاری به من تندرست؛
2960	وز آن چون بهشتِ برین گلسِتان،	نگردد تهی رویِ کابلسِتان.»
	یکی سخت پیمان ستَد زو نخست؛	به چاره ، دلش را ز کینه بشست.
	زبان داد سیندخت را نامجوى،	که:رودابه را بد نیارد به روى‏.
	بدو گفت:« بنگر که شاهِ زمین	سر از ما کند، ز این سخن، پر ز کین‏.
	نمانَد بر و بوم و نه مام و باب؛	شود پست رودابه با رودِ آب.»
2965	چو بشنید سیندخت سر پیش ِاوى	فرو برد و بر خاک بنهاد روى‏.
	برِ دختر آمد، پر از خنده لب،	گشاده رخ ِ روزگون زیر شب‏،
	همى مژده دادش که:« جنگى پلنگ	ز گور ِژیان کرد کوتاه چنگ‏.
	کنون زود پیرایه بگشاى و رَو؛	به پیشِ پدر شو؛ به زارى، بنَو.»
	بدو گفت: «رودابه پیرایه چیست؟	به جاى سر ِمایه بى‏مایه چیست‏؟
2970	روان مرا پور ِسام است جفت؛	چرا آشکارا بباید نِهفت‏؟
	به پیش پدر شد، چو خورشید شرق؛	به یاقوت و زر اندرون، گشته غرق‏.
	بهشتى بُد آراسته، پر نگار،	چو خورشید ِتابان، به خرّم بهار.
	پدر چون ورا دید، خیره بماند؛	جهان آفرین را نِهانى بخواند.
	بدو گفت:«اى شُسته مغز از خرد!	ز بَر گوهران این کى اندر خورد،
2975	که: با اهرمن جفت گردد پَرى؟	که مَه تاج بادت، مَه انگشترى!‏
	گر از دشتِ قحطان سگِ مارگیر	شود مُغ، ببایدش کشتن به تیر.»
	چو بشنید رودابه، پاسخ نتوخت؛	ز شرم پدر، روی را برفروخت.
	سیه مژّه بر نرگسانِ دُژم،	فرو خوابَنید و نزد هیچ دم.
	پدر دل پر از خشم و سر پر ز جنگ،	همى رفت غرّان به سانِ پلنگ‏.
2980	سوى خانه شد دختر دلشده،	رخان مُعصفر به زر آژدِه.‏
	به یزدان گرفتند هر دو پناه؛	هم آن دلشده ماه و هم پیشگاه‏.

آگاهی یافتن سیندخت از کار رودابه

        داستان با آوای فریما از اینجا                                                                                                                         

۲۸۴۱	میانِ سپهدار با سروبُن،	زنی بود گویا و شیرین سَخُن.
	پیام آوریدی سوی پهلوان؛	هم از پهلوان سوی سروِ روان.
	سپهدار دستان مر او را بخواند؛	سخن هر چه بشنید با او براند.
	بدو گفت:«نزدیک رودابه شو؛	بگویش که:"ای نیکدل ماهِ نو!
2845	سخن چون ز تنگی به سختی رسید،	فراخیش را زود بینی کلید.
	فرستاده باز آمد از پیشِ سام	اَبا شادمانیٌ و فرخ پیام.
	بسی گفت و جوشید و زد داستان	سرانجام، او گشت همداستان."»
	سبک ،پاسخ نامه زن را سپرد؛	زن از پیش او بازگشت و ببرد.
2850	به نزدیک رودابه آمد چو باد؛	بدین شادمانی ورا مژده داد.
۲۸۵۰	پریروی بر زن دِرَم برفشاند؛	به کرسی زر پیکرش بر نشاند.
	یکی شاره سربند پیش آورید،	شده تار و پود اندرو ناپدید.
	همه پیکرش سرخ یاقوت و زر؛	شده زر همه ناپدید از گهر.
	یکی جفت پرمایه انگشتری،	فروزنده چون بر فلک مشتری،
	فرستاد نزدیکِ دستانِ سام؛	بسی داد با آن درود و پیام.
۲۸۵۵	زن از حجره رفت و به ایوان رسید؛	نگه کرد سیندخت؛ او را بدید.
	زن از بیم او گشت چون سندروس؛	بترسید و روی زمین داد بوس.
	پر اندیشه شد جانِ سیندخت از اوی؛	به آواز گفت :«از کجایی؟بگوی.
	دلِ روشنم بر تو شد بد گمان؛	نگویی مرا تا:زهی گر کمان؟»
	بدو گفت زن:«من یکی چاره جوی؛	همی نان فراز آرم، از چند روی.
۲۸۶۰	بدین حجره، رودابه پیرایه خواست ؛	همان گوهرانِ گرانمایه خواست؛
	بیاوردمش افسری زرنگار؛	یکی حلقه پر گوهر ِشاهوار.»
	بدو گفت سیندخت:«بنماییَم!	دلِ بسته زِ اندیشه بگشاییم!»
	«سپردم به رودابه-گفت: این دو چیز؛	فزون خواست؛اکنون بیارَمش نیز.»
	«بها- گفت:بگذار بر چشمِ من؛	یکی آب برزن بر این خشمِ من.»
2865	«درم- گفت:فردا دهد ماهروی؛	بها، تا نیابم، تو از من مَجوی!»
	همی کژٌ دانست گفتار اوی ؛	بیاراست دل را به پیکار اوی.
	بیامد؛بجستش بَر و آستی؛	همی جُست از او کژی و کاستی.
	چون آن جامه های گرانمایه دید؛	هم از دست رودابه پیرایه دید،
	درِ کاخ ،بر خویشتن بر، ببست؛	از اندیشگان، شد به کَردارِ مست.
2870	بفرمود تا دخترش رفت پیش؛	همی دست برزد به رخسارِ خویش.
	دو گل را به دو نرگسِ خوابدار	همی شست، تا شد گُلان آبدار.
	به رودابه گفت:«ای سرافراز ماه!	گزین کردی از ناز بر گاه، چاه!
	چه ماند از نکوداشتی در جهان،	که ننمودمت آشکار و نهان؟
	ستمگر چرا گشتی، ای ماهروی!	همه رازها پیش مادر بگوی؛
2875	که: این زن زِ پیش کهِ آید همی؟	به نزدت ز بهر چه آید همی؟
	سخن بر چه سان است و این مرد کیست؟	که زیبای سربند و انگشتری است.
	ز گنجِ بزرگ افسرِ تازیان،	به ما ماند بسیار سود و زیان .
	بدین نامِ بد داد خواهی به باد؛	چو من زاده ام، دخت هرگز که زاد؟!»
	زمین دید رودابه و پشتِ پای؛	فروماند، از شرم مادر، به جای.
2880	فرو ریخت از دیدگان آبِ مهر؛	به خون ِ دو نرگس بیاراست چهر.
	به مادر چنین گفت:«کای پر خرد!	همی مهر جان مرا بِشکَرَد.
	مرا مامِ فرٌخ نزادی ز بُن،	نرفتی ز من نیک یا بد سَخُن.
	سپهدار دستان به کابل بماند؛	چنین مهرِ اویم بر آتش نشاند.
	چنان تنگ شد بر دلم بر جهان،	که گریان شدم، ز آشکار و نهان.
2885	نخواهم بُدن زنده، بی رویِ اوی؛	جهانم نیرزد به یک مویِ اوی.
	بدان کو مرا دید و با من نشست؛	به پیمان گرفتیم دستش به دست.
	فرستاده شد نزدِ سام یزرگ؛	فرستاد پاسخ به زالِ سترگ.
	زمانی بپیچید و رنجور بود؛	سخنهای بایسته گفت و شنود.
	فرستاده را داد بسیار چیز؛	شنیدم همه پاسخِ نامه نیز،
2890	به دست همین زن که کندیش موی؛	زدی بر زمین و کشیدی به روی.
	فرستاده آرندۀ نامه بود؛	مرا پاسخِ نامه این جامه بود.»
	فروماند سیندخت از این گفت و گوی	پسند آمدش زال را جفتِ اوی.
	چنین داد پاسخ که :«که این خُرد نیست ؛	چو دستان ز پر مایگان گرُد نیست.
	بزرگ است و پور جهان پهلوان؛	هَمَش نام و هم رای و روشن روان.
2895	هنرها همه هست و آهو یکی،	که گردد هنر پیش او اندکی.
	شود شاه گیتی از این خشمناک	ز کابل بر آرد به خورشید،خاک.
	نخواهد که از تخمِ ما بر زمین،	کسی پای خوار اندر آرد به زین.»
	رها کرد زن را و بنواختش؛	چنان کرد پیدا که نشناختش.
	چنان دید دخترش را در نهان،	کجا نشنود پندِ کس در جهان.
2900	بیامد به تیمار گریان بخَفت؛	همی پوست بر تنش گفتی بکَفت.

رای زدن سام با موبدان در کار زال

 داستان را از اینجا گوش کنید

  

تندیس فردوسی و زال - اثر استاد صدیقی -عکس از شاهین بهره مند

	چو بر خاست از خواب ، با موبدان،	یکی انجمن کرد و با بخردان
2810	گشاد آن سخن بر ستاره شُمَر؛	که:«فرجامِ این بر چه باشد؟نگر!
	دو گوهر چو آب و چو آتش بهم،	بر آمیختن باشد از بُن ستم.
	همانا که باشد، به روز شمار،	فَریدون و ضحٌاک را کارزار.
	از اختر بجویید و پاسخ دهید؛	سرِ خامه بر بخشِ فرٌخ نهید.»
	ستاره شناسان، به روزِ دراز،	همی ز آسمان باز جستند راز.
2815	بدیدند و با خنده پیش آمدند؛	که: دو دشمن، از بخت، خویش آمدند.
	به سامِ نریمان ، ستاره شمر	چنین گفت:« کای گُردِ زرٌین کمر!
	تو را مژده از دختِ مهراب و زال!	که گردند هر دو، دو فرٌخ هَمال.
	از این دو، هنرمند پیلی ژیان	بیاید؛ ببندد به مردی میان.
	جهانی به پای اندر آرد، به تیغ؛	نَهد تختِ شاه از برِ پشتِ میغ.
2820	ببُرٌد پی بد سِگالان زخاک؛	به روی زمین بر نماند مَغاک.
	نه سگسار مانَد نه مازندران	زمین را بشوید، به گُرز گران.
	به خواب اندر آرد سرِ دردمند	ببندد درِ جنگ و راهِ گزند.
	بدو باشد ایرانیان را امید؛	از او پهلوان را خُرام و نُوید.
	پَی باره ای کو چَماند به جنگ،	بمالد بَر و رویِ جنگی پلنگ.
2825	خُنُک پادشاهی که هنگام اوی،	زمانه به شاهی بَرَد نام اوی!».
	چو بشنید گفتار اختر شناس،	بخندید و پذرفت از ایشان سپاس
	ببخشیدشان بیکران زرٌ و سیم،	چو آرامَش آمد به هنگام ِ بیم.
	فرستادۀ زال را پیش خواند؛	ز هر گونه با او سخنها براند.
	بگفتش که با او به چربی بگوی،	که:" این آرزو را نبُد هیچ روی؛
2830	ولیکن چو پیمان چنین بُد نخست؛	بهانه نشاید به بیداد جُست.
	من اینک به شبگیر از این رزمگاه،	سوی شهر ایران گذارم سپاه."»
	فرستاده را داد چندی درم؛	بدو گفت: «خیره مَزَن هیچ دَم»
	گُسی کردش وخود، به راه ایستاد؛	سپاه و سپهبد از آن کار شاد.
	ببستند از آن گرگساران، هَزار؛	پیاده، به خواری کشیدند،زار.
2835	دو بهره چو از تیره شب برگذشت،	خروش سواران برآمد زدشت.
	همان نالۀ کوس با کَرٌنای،	بر آمد ز دهلیزِ پرده سرای.
	سپهبَد سویِ شهرِ ایران کشید؛	سپه را به نزدِ دلیران کشید.
	فرستاده آمد دوان سوی زال،	اَبا بخت پیروز و فرخنده فال.
	گرفت آفرین زال بر کَردگار؛	بر آن بخشش و شادمان روزگار.
2840	درم داد و دینار، درویش را؛	نوازنده شد مردمِ خویش را