آگاهی یافتن پیران از گریختن کیخسرو[1] .

.

.

آگاهی یافتن پیران از گریختن کیخسرو[1]

.

چو شد شهر یکسر پر از گفت‌وگوی	که خسرو به ایران نهاده‌ست روی،	3170
نمانْد آن سخن یک زمان در نِهفت؛	کس آمد به نزدیکِ پیران؛ بگفت،
که: "آمد از ایران سرافراز گیو،	به نزدیکِ بیدارْدل شاهِ نیو.
سویِ شهرِ ایران نهادند روی	فریگیس و شاه و گَوِ جنگجوی."
چو بشنید پیران، غمی گشت سخت؛	بلرزید، بر سانِ برگِ درخت.
ز گُردان، گزین کرد گلباد را،	چو نَسْتیْهَنِ گُردِ پولاد را.	3175
بفرمود تا تُرکْ سیصدسوار	برفتند، گُرد از درِ کارْزار.
"سرِ گیو بر نیزه سازید گفت:	فریگیس را خاک باید نِهفت.
ببندید کیخسروِ شوم را؛	بَدْاختر پیِ او، بر و بوم را."
سپاهی بر این‌گونه گُردِ جوان؛	برفتند، بیدار، دو پهلوان.
فریگیس، با رنجدیده پسر،	به خواب اندر آورده بودند سر،	3180
ز پیمودنِ راه و رنجِ شبان؛	جهانجوی را گیو بُد پاسبان.
دو تن خفته وگیو، با درد و خشم،	به راهِ سواران نهاده دو چشم.
به برگستوان اندرون اسپِ گیو؛	چنانچون بُوَد سازِ مردانِ نیو،
زره در بر و بر سرش بود تَرگ؛	دلْ‌اَرْغَنده و تن نهاده به مرگ.
چو از دور گَردِ سواران بدید،	بزد دست و تیغ از میان برکشید.	3185
خروشی برآورد بر سانِ ابر،	که تاریک شد مغز و جانِ هِزَبر.
میانِ سواران درآمد، چو گَرد؛	ز پرخاشِ او، خاک شد لاژورد.
زمانی به خنجر، زمانی به گرز،	همی ریخت آتش ز پولادِ بُرز.
از آن زخمِ گوپالِ گیوِ دلیر،	سران را همه سر شد از جنگ سیر؛
وز آن پس، گرفتندش اندر میان؛	چنان لشکری گُشْن و شیری ژیان!	3190
ز نیزه، نیستان شد آوردگاه؛	بپوشید دیدارِ خورشید و ماه.
غمی شد دلِ شیر در نَیْسِتان؛	ز خون، نَیْسِتان کرد چون مَیْسِتان.
از ایشان، فراوان بیفگنْد گیو؛	ستوه آمدند آن سوارانِ نیو.
به نَسْتیْهَنِ گُرد گلباد گفت،	که: "این کوِهِ خاراست، گر یال و سُفت!"
همه خسته و بسته گشتند باز،	به نزدیکِ پیرانِ گردنفراز.	3195
همه غار و هامون پر از کشته بود؛	ز خون، خاک چون ارغوان گشته بود.
خروش آمد و نالۀ کرّنای؛	همی کوه را دل برآمد ز جای.
به نزدیکِ کیخسرو آمد دلیر،	پر از خون بر و چنگ بر سانِ شیر.
بدو گفت: "کای شاه! دل شاد دار؛	خِرَد یار دار و تن آزاد دار.
یکی لشکر آمد پسِ ما به جنگ،	چو گلباد و تستیهنِ تیزْچنگ.	3200
چنان بازگشتند هر کس که زیست،	که بر یال و برْشان بباید گریست.
گذشته ز رستم، به ایران سوار	ندانم که با من کند کارْزار."
از او، شاد شد خسروِ پاکدین؛	ستودش فراوان و کرد آفرین.
بخوردند چیزی کجا یافتند؛	سویِ راه بیراه بشتافتند.
چو ترکان به نزدیکِ پیران شدند،	چنان خسته و زار و گریان شدند،	3205
برآشفت پیران؛ به گلباد گفت،	که: "چونین شگفتی نشاید نِهفت:
چه کردید با گیو و خسرو کجاست؟	سخن بر چه سان رفت؟ برگوی، راست."
بدو گفت گلباد: "کای پهلوان!	به پیشِ تو گر برگشایم زبان،
که: گیوِ دلاور به گُردان چه کرد،	دلت سیر گردد ز دشتِ نبرد.
فراوان، به لشکر، مرا دیده‌ای؛	نبردِ مرا هم پسندیده‌ای.	3210
همانا که گوپال بیش از هَزار،	گرفتی ز دستِ من آن نامدار.
سرش، ویژه، گفتی که سِندان شده‌ست؛	بر و ساعدش پیلْ‌دندان شده‌ست.
من آوَرْدِ رستم بسی دیده‌ام؛	ز جنگاوران، نیز بشنیده‌ام.
به زخمش، ندیدم چنان پایدار	نه در پیچش و گردشِ کارْزار.
همی، هر زمان، تیز و جوشان شدی؛	به نُوَّی، چو پیلِ خروشان شدی."	3215
برآشفت پیران؛ بدو گفت: "بس!	که ننگ است، از این یادکردن به کس.
نه از یک سوار است چندین سخُن؟	تو آهنگِ آوَرْدِ مردان مکن.
تو رفتیّ و نستیهنِ نامور؛	سپاهی به کَردارِ شیرانِ نر.
کنون، گیو را ساختی پیلِ مست؛	میانِ یلان، گشت نامِ تو پست.
چو ز این یابد افراسیاب آگهی،	بیندازد از سر کلاهِ مِهی؛	3220
که دو پهلوانِ دلیر و سوار،	چنین لشکری از درِ کارْزار،
ز پیشِ سواری نمودند پشت،	بسی از دلیرانِ توران بکُشت
گُواژه بسی باشدت، با فُسوس؛	نه مردِ درفشیّ و پیلان و کوس."

---

[1] . کزازی، میرجلال‌الدین، نامۀ باستان، ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی، ج 3: داستان سیاوش. تهران، سمت، 1386، ص140

.