بازگشت گرسیوز و بدگویی از سیاوش نزد افراسیاب

.

داستان را با صدای محسن مهدی بهشت از اینجا بشنوید

.

بازگشت گرسیوز و بدگویی از  سیاوش نزد افراسیاب

	چو نزدیک سالارِِ تورانْ سپاه	رسیدند و پرسید هر گونه شاه،
	فراوان سخن رفت و نامه بداد	بخواند و بخندید و زاو گشت شاد
	نگه کرد گرسیوز کینه دار	بدان تازه رخسارۀ شهریار
1850	همی بود یک دل پر از کین و درد	بدان گه که خورشید لاژورد
	همه شب بپیچید تا روز پاک	چو شب جامۀ تیره را کرد چاک
	سرِ مردِ کین اندر آمد ز خواب	بیامد به نزدیک افراسیاب
	ز بیگانه پردخت کردند جای	نشستند و جستند هر گونه رای
	بدو گفت گرسیوز:« ای شهریار!	سیاوش دگر دارد آیین و کار.
1855	فرستاده آمد ز کاوس شاه،	نِهانی، به نزدیک او چند راه.
	ز روم و ز چین، نیزش آمد پیام	همی یادِ کاوس گیرد، به جام
	بر او انجمن شد فراوان سپاه	بپیچد به ناگاه ، از او جانِ شاه
	اگر تور را دل نگشتی دُژم	ز گیتی بر ایرج  نکردی ستم
	دو کشور که چون آتش تیز وآب	به دل یک ز دیگر گرفته شتاب،
1860	تو خواهی کِشان خیره، جفت آوری	همی باد را در نهفت آوری!
	اگر کردمی بر تو این بد نِهان	مرا زشتْ نامی بُدی در جهان.»
	دلِ شاه از آن کار شد دردمند	پر از غم شد از روزگار گزند
	بدو گفت:« بر من  تو را مهر ِ خون	بجنبید و او بُد تو را رهنمون
	سه روز اندر این نامه رای آوریم	سخنهاش بهتر به جای آوریم.
1865	چو این رای گردد خِرَد را درست،	بگویم که درمان چه بایدْت جست.»
	چهارم چو گرسیوز آمد به در	کُلَه بر سر و تنگ بسته کمر
	سپهدار ِ توران ورا پیش خواند	ز کارِِ سیاوش، فراوان براند
	بدو گفت:« کای یادگار پشنگ	چه دارم جز از تو به گیتی به چنگ؟
	همه رازها بر تو باید گشاد	به ژرفی ببین تا چه آیدْت یاد
1870	از آن خوابِِ بَد چون دلم شد غمی،	به مغز اندر آورد لختی کَمی؛
	نبستم به جنگ ِ سیاوش میان	نیامد از او نیز ما را زیان.
	چو آن تخت ِ پر مایه پدرود کرد،	خرد تار کرد و مرا پود کرد.
	ز فرمان من یک زمان سر نتافت	چو از من چنان نیکوِیها بیافت.
	سپردم بدو کشور و گنج ِ خویش؛	نکردیم یاد از غم و رنج ِ خویش.
1875	به خون نیز، پیوستگی ساختیم؛	دل از کین ِ ایران بپرداختیم.
	بپیچیدم از گنج و فرزند روی	گرامیْ دو دیده سپردم بدوی.
	پس از نیکویها و هر گونه رنج	فِدی کردن کشور و تاج و گنج
	گر ایدون که من بد سگالم بر اوی	ز گیتی برآید یکی گفت و گوی
	بر او بر، بهانه ندارم به بد	گر از من بدو اندکی بد رسد،
1880	زبان برگشایند بر من مِهان؛	درفشی شوم در میانِ جهان.
	نباشد پسندِ جهان آفرین	نه نیز از بزرگانِ روی زمین
	ز دَد تیز دندان تر از شیر نیست	که اندر دلش بیم شمشیر نیست.
	اگر بچّه ای ز آنِ خود دردمند	ببیند، کند دادم  و دد را گزند.
	اگر ما بشوریم بر بیگناه،	پسندد چنین  داور هور و ماه؟
1885	ندانم جز آن کِش بخوانم به در؛	وز ایدر، فرستمْش سویِ پدر.
	اگر گاه جوید گر انگشتری،	از این بوم و بر بگسلد داوری.»
	بدو گفت گرسیوز:« ای شهریار	مگیر این چنین کار پر مایه خوار.
	از ایدر گر او سوی ایران شود	بر و بوم ما پاک ویران شود
	هر آنگه که بیگانه شد خویش ِ تو	بدانست رازِ کم و بیش تو
1890	چو جویی دگر ز او تو بیگانگی،	کنی رهنمونی به دیوانگی.
	یکی دشمنی باشد اندوخته	نمک را مَپَرْگَن تو بر سوخته.
	براین داستان زد یکی رهنمون	که:" آبی که از خانه آید برون،
	ندانند درمان ِ آن را به بند".	اگر بد نخواهی تو، بنیوش پند.
	نبینی که پروردگارِ ِ پلنگ	نبیند ز پرورده جز درد و جنگ؟
1895	چو افراسیاب آن سخن باز جست،	همه گفتِ گرسیوز آمد درست.
	پشیمان شد از رای و کردار خویش؛	همی تیره دانست بازارِ خویش
	چنین داد پاسخ که:« من زاین سخن	نه سر نیک بینم بلا را ،نه بُن
	بباشیم تا رازِ گردان سپهر	چگونه گشاید بدین کار، چهر
	به هر کار،  بهتر، درنگ از شتاب؛	بمان تا بتابد، براین، آفتاب
1900	ببینم که رایِ جهاندار چیست!	رخِ شمعِ چرخِ روان سویِ کیست!
	وگر سوی درگاه خوانمْش باز	بجویم سخن تا چه دارد براز!
	نگهبان او من بَسَم، بی گمان؛	همی بنگرم تا چه گردد زمان.
	چو از او کژّیی آشکارا شود	که ناچار دل بی مدارا شود
	از آن پس نکوهش نیاید ز کَس	مکافات بد جز بدی نیست پس.»
1905	چنین گفت گرسیوزِ کینه جوی،	که:«ای شاهِ بینا دلِ راستگوی!
	سیاوش بدان آلت و فرّ و بُرز	بدان ایزدی شاخ و آن تیغ و گرز،
	گر آید به درگاه تو با سپاه	شود بر تو بر  تیره خورشید و ماه.
	سیاوش نه آن است کِش دید شاه	همی ز آسمان برگذارَد کلاه
	فریگیس را هم ندانی تو باز،	که گویی شده ست از جهان بی نیاز.
1910	سپاهت بدو بازگردد  همه؛	بترسم که مانَد شُبان بی رمه!
	سپاهی که شاهی ببیند چُنُوی	بدان بخش و آن رای و آن ماهِ روی
	نخواهد از آن پس به شاهی تو را	بره گاهِ او را و ماهی تو را؛
	دو دیگر که از شهر آباد اوی	چنان بوم فرخنده بنیاد اوی
	تو خواهی که:" ایدر مرا بنده باش	به خواری، به مهر من آگنده باش!"
1915	ندیده ست کَس جفت با پیلْ شیر،	نه آتش دمان از بر و آبْ زیر.
	اگر بچّۀ شیر ِ ناخورده شیر	بپوشد کسی در میان حریر
	به گوهر شود باز، چون شد بزرگ؛	نترسد از آهنگ ِ پیل سترگ.»
	پس افراسیاب اندر آن بسته شد	غمی گشت و اندیشه پیوسته شد
	اکر باد خیره بجستی ز جای	مگر یافتی چهره و دست و پای !
1920	همی از شتابش بِهْ آمد درنگ؛	که پیروز باشد خداوندِ سنگ.
	ستوده نباشد سرِ بادْسار	بر این داستان زد یکی هوشیار:
	«سبکسار مردم نه والا بود	وگر چه گََوَی سروْبالا بود.»
	برفتند پیچان و لب پر سخن،	پر از کین دل از روزگارِ کهن.
	بر شاه رفتی زمان تا زمان	بداندیش گرسیوز بدگمان.
1925	ز هر گونه رنگ  اندر آمیختی؛	دلِ شاهِ توران برانگیختی؛
	چنین تا برآمد بر این روزگار	پر از درد و کین شد دلِ شهریار
	سپهبد چنان دید یک روز رای	که پردخت مانَد ز بیگانه جای
	به گرسیوز این داستان برگشاد	ز کار سیاوش بسی کرد یاد
	«تو را گفت از ایدر ، بباید شدن	بر ِ او فراوان بباید بُدَن
1930	بپرسیّ و گویی که:" ز آن جشنگاه،	نخواهی کرد همی کَس را نگاه؟
	بهشتی همانا بجنبد ز جای	یکی با فریگیس خیز،ایدر آی.
	نیاز است ما را به دیدار تو	بدان پر هنر جانِ بیدار تو
	بدین کوه ِ ما نیز، نخچیر هست	به جام زبر جد، می و شیر هست
	گذاریم یک چند و باشیم شاد؛	چو آیدْت از آن شهر ِ آباد یاد،
1935	به رامش بباش و به شادی ، خَرام؛	مَی و جام با من چرا شد حرام؟"»

.

.

.