پاسخ افراسیاب به نامۀ سیاوش

.

.

ببایست بر کوه آتش گذشت/ مرا زار بگریست آهو به دشت

نگاره از شاهنامه جوکی

.

داستان را با صدای محسن مهدی بهشت از اینجا بشنوید

پاسخ افراسیاب به نامۀ سیاوش

1145	دبیر جهاندیده را پیش خوانْد؛	زبان برگشاد و سخن برفَشانْد.
	نخستین که بر نامه بنهاد دست،	به عنبر سرِ خامه را کرد پَست.
	جهان آفرین را ستایش گرفت؛	بزرگیّ و دانش نیایش گرفت.
	که او برتر است از مکان و زمان؛	بدو کِیْ رسد بندگان را گُمان؟
	خداوندِ جان است و آنِ خِرَد؛	خردمند را دادِ او پَرورد.
1150	از او باد بر شاهزاده درود،	خداوند ِ گوپال و  شمشیر و خُود!
	خداوند شرم و خداوندِ باک؛	ز بیداد و کژّی، دل و دست پاک.
	شنیدم پیام از کران تا کران،	ز بیدارْدلْ زنگۀ شاوُران.
	غمی شد دلم زآنکه شاهِ جهان،	چنان تیز شد با تو اندر نِهان؛
	ولیکن ز گیتی جز از تاج و تخت،	چه جوید خردمندِ بیدارْبخت؟
1155	تو را این همه ایدر آراسته ست،	اگر شهریاریّ و گر خواسته ست.
	همه شهر توران برندت نماز؛	مرا خود به مهر ِ تو باشد نیاز.
	تو فرزند باشیّ و من چون پدر؛	پدر، پیشِ فرزند، بسته کمر.
	چنان دان که کاوس بر تو، به مهر،	بر آن گونه، یک روز نگشاد چهر،
	کجا من گشایم در ِ گنج و دست؛	سپارم تو را تاج و گاهِ نشست.
1160	بدارَمْت بی رنج، فرزند وار؛	به گیتی، تو مانی ز ِمن یادگار.
	چو بر کشورم بگذری، در جهان،	نکوهش کنندم کِهان و مِهان؛
	وز این روی، دُشخوار یابی گذر،	مگر ایزدی باشد آیین و فرّ
	بدین راه، پیدا نبینی زمین؛	گذر کرد باید به دریایِ چین.
	از آن، کرد یزدان تو را بی نیاز؛	هم ایدر، بباش و به خوبی، بناز.
1165	سپاه و در و گنج و شهر آنِ توست	به رفتن بهانه نبایدْت جُست.
	چو رای آیدت آشتی با پدر،	سپارم تو را گنج و زرّین کمر؛
	کز ایدر به ایران شوی، با سپاه؛	نبندم، به دلسوزگی، بر تو راه.
	نمانَد تو را با پدر جنگ، دیر؛	کُهن شد؛ مگر گردد از جنگ سیر!
	گر آتش ببیند رخ شصت و پنج،	رسد آتش از بادِ پیری به رنج-
1170	تو را باشد ایران و گنج و سپاه؛	ز کشور به کشور، بسایی کلاه.
	پذیرفتم از پاکْ یزدان که من	بکوشم، به خوبی؛ به جان و به تن،
	نفرمایم و خود نسازم به بد؛	به اندیشه، دل را نیازَم به بد.»
	چو نامه به مُهر اندر آورد شاه،	بفرمود تا زنگۀ نیکخواه،
	به زودی، به رفتن ببندد کمر؛	بسی خِلعت آراست، باسیم و زرّ؛
1175	یکی اسپ و زرّین سِتامی گران؛	بیامد، دمان، زنگۀ شاوُران.
	چو نزدیک تختِ سیاوش رسید،	بگفت آنچه پرسبد و دید و شنید.
	سیاوش، به یک روی، از آن شاد گشت؛	به یک روی، پُر درد و فریاد گشت؛
	که دشمن همی دوست بایست کرد؛	ز آتش کجا بردمد بادِ سرد؟
	یکی نامه بنوشت نزدِ پدر؛	همه یاد کرد، اندر او، در به در،
1180	که:«من با جوانی خِرَد یافتم؛	به هر نیک و بد، تیز بشتافتم.
	از آن آتشِ مغز ِشاهِ جهان ،	دلِ من برافروخت اندر نِهان.
	شبستان او دردِ من شد نخست؛	ز خونِ دلم ، رخ ببایست شست.
	ببایست بر کوهِ آتش گذشت؛	مرا زار بگریست آهو، به دشت؛
	وز آن ننگ و خواری به جنگ آمدم؛	خرامان،به چنگ نهنگ آمدم.
1185	دو کشور بدان آشتی شاد گشت؛	دلِ شاه چون تیغ ِ پولاد گشت.
	نیامد همی هیچ کارش پسند،	گشادن همان و همان بود بند.
	چو چشمش ز دیدارِ من گشت سیر،	بر ِ سیر بوده نباشیم دیر.
	ز شادی مبادا دل ِ او رها!	شدم من ز ِ غم، در دمِ اژدها.
	ندانم کز این کار، گردان سپهر	چه دارد، به راز اندر، از کین و مهر!»
1190	وز آن پس بفرمود بهرام را	که:«اندر جهان، تازه کن نام را.
	سپردم تو را تاج و پرده سرای؛	همان گنج ِ آگنده و تخت و جای.
	درفش وسواران و پیلان و کوس،	چو ایدر بیاید سپهدار توس،
	چنین هم، پذیرفته، او را سپار؛	تو بیدار دل باش و بِه روزگار!»
	ز لشکر گزین کرد سیصد سوار،	همه گُرد و شایستۀ کارزار.
1195	دِرَم نیز چندانکه بودش بکار،	ز دینار و از گوهر ِ شاهوار،
	صد اسپِ گزیده به زرّین ستام،	پرستار و زرّین کمر، صد غلام،
	بفرمود تا پیش ِ اوی آورند؛	سِلیح و ستام و کمر بشْمُرَند؛
	وز آن پس، گرانمایگان را بخواند؛	سخنهای بایسته چندی براند.
	چنین گفت :«کز نزدِ افراسیاب،	گذشته ست پیران بدین رویِ آب.
1200	یکی رازْ پیغام دارد به من،	که ایمن بدوی است از آن انجمن.
	همی سازم اکنون پذیره شدن؛	شما را، هم ایدر ، بباید بُدن.
	همه سویِ بهرام دارید روی؛	مپیچید دلها ز ِ گفتار ِ اوی.»
	همه بوسه دادند گُردان زمین،	به پیشِ سیاووش ِ با آفرین.

..

.

ک:143