پرسیدن سهراب نام سرداران ایران را از هجیر

عکس از اینجا

داستان را با صدای دکتر  کزازی از اینجا بشنوید

.داستان را باصدای  مرتضی امینی پور از اینجا بشنوید

.

پرسیدن سهراب نام سرداران ایران را از هجیر

2818	چوخورشید تابان انداخت زرین کمند	زبانه برآمد به چرخ بلند ،
	بپوشید سهراب خفتانِ جنگ؛	نشست از برِ چرمۀ سنگْ رنگ.
2820	پرند آور افگنده اندر برش؛	یکی مغفر خسروی بر سرش.
	کمندی ، به فِتراک بر شصت خم	خَم اندر سر و روی کرده دژم.
	بیامد؛ یکی تند بالا گُزید،	به جایی که ایران سپه را بدید .
	بفرمود تا رفت پیشش هُجیر؛	بدو گفت:«با من تو کژٌی مگیر.
	نشانه نباید که خَم آورَد؛	سر افشان شود، زخم کم آورد.
2825	به هر کار در، پیشه کن راستی،	چو خواهی که نگزایدت کاستی.
	سخن هر چه گویم همه راست گوی؛	متاب از رهِ راستی هیچ روی.
	سپارم به تو گنج ِ آراسته ؛	بیایی بسی خِلعت و خواسته؛
	ور ایدون که کژی بُوَد رای تو،	همه بند و زندان بُوَد جایِ تو».
	هُجیرش چنین داد پاسخ که:«شاه	سخن هر چه پرسد ز ایران سپاه،
2830	بگویم، همه، هر چه دانم بدوی؛	به کژی، چرا بایدم گفت و گوی؟
	نبینی جز از راستی پیشه ام؛	به کژٌی نیارد دل اندیشه ام».
	بدو گفت:«کز تو بپرسم همه،	ز گردنکشان و ز شاهِ رمه؛
	همه نامدارانِ آن مرز را؛	چو توس و چو گرگین و گودرز را؛
	ز بهرام و از رستمِ نامدار،	ز هر کِت بپرسم به من برشمار:
2835	سرا پردۀ دیبَهِ رنگ رنگ،	بدو اندرون، خیمه های پلنگ.
	به پیش اندرون، بسته صد ژنده پیل؛	یکی مهد پیروزه بر سانِ نیل؛
	یکی زرد، خورشیدْ پیکرْ درفش؛	سرش ماهِ زرٌین، غلافش بنفش،
	به قلبِ سپاهِ اندرون، جایِ کیست؟	زِ گردانِ ایران ، ورا نام چیست؟»
	بدو گفت:«کان شاهِ ایران بُوَد؛	که بر درگهش، پیل و شیران بُوَد».
2840	چنین گفت از آن پس که:«بر میمنه،	سوار است بسیار و پیل و بُنه.
	سراپرده ای برکشیده سیاه،	رده گِردش اندر، ز هر سو سپاه؛
	به گِرد اندرون، خیمه ز اندازه بیش؛	پسِ پشتِ، پیلان و بالایْ پیش،
	زده، پیشِ او، پیلْ پیکرْ درفش؛	به گِردش، سوارانِ زرٌینه کفش؟»
	چنین گفت:«کان توسِ نوذر بُود؛	درفشش کجا پیلْ پیکر بُوَد».
2845	بپرسید کان سرخْ پرده سرای،	سواران بسی، گِردش اندر، به پای؛
	یکی شیر پیکر درفشی بزر	دِرَفْشان یکی در میانش گهر؛
	پسِ پشتش اندر، سپه بیکران،	همه نیزه داران و جوشنوران؟»
	چنین گفت:« کان فرٌ آزادگان،	سپهدارِ گودرزِ گشوادگان».
	بپرسید:«کان سبز پرده سرای،	یکی لشکری گُشن پیشش به پای؛
2850	یکی تختِ پُر مایه اندر میان؛	زده پیشِ او اخترِ کاویان؛
	ز هر کس که بر پایْ پیشش بر است،	نشسته به یک رَش سرش برتر است؛
	یکی باره،پیشش، به بالایِ اوی؛	کمندی فرو هشته تا پایِ اوی؛
	بر او، هر  زمان، بر خروشد همی؛	تو گفتی که در زین بجوشد همی؛
	بسی پیلِ برگستوانْور به پیش؛	همی جوشد آن مرد بر جایِ خویش؛
2855	نه مرد است ز ایران به بالایِ اوی؛	نه بینم همی اسپ همتایِ اوی؛
	درفشش پدید اَژدها پیکر است؛	بر آن نیزه بر، شیرِ زرٌین سر است؟».
	چنین گفت:«کز چین، یکی نیکخواه،	به نُوٌی، رسیده است نزدیکِ شاه».
	بپرسید نامش، ز فرٌخ هُجیر؛	بدو گفت:«نامش ندارم به ویر.
	در این دژ بُدم من، بِدان روزگار	که آن سرکش آمد برِ شهریار».
2860	همی گشت سهراب را دل بِدان،	که جایی ز رستم بیابد نشان.
	نشان داده بود از پدر، مادرش؛	همی دید و دیده نبُد باورش.
	همی نام جُست ، از زبانِ هجیر؛	مگر کان سخنها شود دلپذیر!
	نبشته، به سر بر، دگرگونه بود؛	ز فرمان نه کاهد، نه هرگز فزود؛
	وز آن پس، بپرسید:«کز مهتران،	کشیده سراپرده ای بر کران،
2865	یکی گرگْ پیکر درفش از برش؛	بر آورده از پرده زرٌینْ سرش؛
	سوارانِ بسیار پیشش به پای ؛	برآید همی نالۀ کرٌنای؟»
	بدو گفت:« کان پورِ گودرز، گیو،	که خوانند او را همی گیوِ نیو.
	ز گودرزیان، مهتر و بهتر است؛	بر ایرانْ سپه ،بر دو سر، افسر است.
	سرافراز دامادِ رستم بُود؛	به ایران زمین، همچو او کم بُوَد».
2870	بدو گفت:«ازآن سو که تابنده شید	برآید، یکی پرده بینم سپید،
	ز دیبای رومی و پیشش سوار	رده برکشیده فزون از هزار.
	پیاده سپردار و نیزه وَران	شده است انجمن لشکری بیکران.
	نشسته سپهدار بر تختِ ساج؛	نهاده برِ تختِ کرسی ز عاج؛
	ز هُودج فرو هشته  دیبا جُلَیْل؛	غلام ایستاده رَده خیل خیل.
2875	برِ خیمه در پیشِ پرده سرای،	یکی ماه پیکر درفشی به پای
	چنین گفت:«کو را فریبرز خوان؛	که فرزندِ شاه است و تاجِ گَوان.
	زمان تا زمان، لشکر از نزدِ شاه،	پیاده ، به پیشش همه با کلاه».
	بپرسید:«کان زردْ پرده سرای،	به دهلیز چندی ستاده بپای.
	به گِرد اندرش، سرخ و زرد و بنفش،	ز هر گونه ای، بر کشیده درفش
2880	درفشی پسِ پشت، پیکر گراز	سرش ماهِ زرٌین و بالا دراز
	چنین گفت:«کو را گرازه است نام	که از جنگ شیران نتابد لگام
	سرافراز و از تخمه گیوگان	که از درد و سختی نگردد ژَکان
	نشان پدر جست و با او نگفت	همی داشت آن راستی در نهفت
	تو گیتی چه سازی که خود ساخته است	جهاندار از این کار پرداخته است
2885	زمانه نبشته دگر گونه داشت؛	چنان کو گذارد، بباید گذاشت.
	دگر باره پرسید از آن سرفراز؛	از آن کِش به دیدار او بُد نیاز.
	از آن پردۀ سبز و مردِ بلند	وز آن اسپ و تابداده کمند.
	به پاسخ هجیر  ستیهنده گفت	که:«از تو سخنها چه باید نهفت؟
	گر از نامِ چینی بمانم همی ،	از آن است که نامش ندانم همی».
2890	بدو گفت:« سهراب کاین نیست داد:	ز رستم، نکردی هیچ سخن یاد.
	کسی کو بُوَد پهلوانِ جهان	میانِ سپه در، نماند نهان.
	تو گفتی که :"بر لشکر او مهتر است؛	نگهبانِ  هر مرز و هر کشور است"».
	جنین داد پاسخ مر او را هجیر،	که:« شاید بُدن کان گَوِ شیر گیر،
	کنون رفته باشد به زاولستان؛	که هنگامِ بزم است در گلستان».
2895	بدو گفت سهراب:«کاین خود مگوی	که دارد سپهبد سویِ جنگ روی؛
	به رامش نشیند جهان پهلوان!	بر این بر، بخندند پیر و جوان
	مرا با تو ، امروز، پیمان یکی است؛	بگوییم و گفتار ما اندکی است:
	اگرپهلوان  را نمایی به من ،	سرافراز باشی به هر انجمن
	تو را بی نیازی دهم در جهان؛	وگر داری این راز را در نهان،
2900	سَرَت را ندارد همی تن به جای	میانجی کن، اکنون بدین هر دو رای.
	نبینی که موبد به خسرو چه گفت،	بدان گه که بگشاد راز از نهفت؟
	"سخن-گفت:ناگفته چون گوهر است	کجا ناگشاده به سنگ اندر است؛
	چو از بند و پیوند یابد رها،	درخشتده مُهری شود با بها"».
	چنین داد پاسخ داد هجیرش که: «شاه	چو سیر آید از تخت و مُهر و کلاه،
2905	نبردِ کسی جوید اندر جهان،	که او ژنده پیل اندر آرد نهان.
	کسی را که رستم بُوَد همنبرد،	سرش ز آسمان اندر آید به گَرد.
	هماورد او، بر زمین پیل نیست؛	چو گَردِ پیِ رخشِ او نیل نیست.
	تنش زور دارد به صد زورمند؛	سرش برتر است از درختِ بلند.
	چو او خشم گیرد، به روزِ نبرد،	چه همرزم ِ او ژنده پیل و چه مَرد.
2910	نخواهم که با او به صحرا شود،	هماورد اگر کوهِ خارا شود».
	بدو گفت سهراب:« از آزادگان،	نگون باد گودرزِِ گشوادگان!
	که او چون تو دارد به گیتی پسر،	بدین رای و این دانش و این هنر.
	تو مردان ِ جنگی کجا دیده ای،	که بانگِ پی اسب نشنیده ای؟
	که چونین ز رستم سخن بایدت؛	زبان بر ستودنش بگشایدت.
2915	از آتش تو را بیم چندان بُوَد،	که دریا به آرام و خندان بُوَد.
	چو دریایِ سبز اندر آید ز جای،	ندارد دَمِ آتشِ تیز پای.
	سرِِ تیرگی اندر آید به خواب،	چو تیغ از میان برکشد آفتاب».

	به دل گفت پس کاردیده هجیر،	که:« گر من نشانِ گوِ شیر گیر،
	بگویم بدین ترک با زوردست،	بدین یال و این خسروانی نشست،
2920	ز لشکر، کند جنگجوی انجمن؛	برانگیزد این بارۀ پیلتن.
	بدین کتف و نیروی و این یالِ اوی،	شود کشته رستم  به چنگالِ اوی؛
	وز ایران نباشد کسی کینه خواه؛	بگیرد سرِ تختِ کاوس شاه.
	چنین گفت موبد که:"مُردن به نام	به از زنده، دشمن بدو شادکام".
	اگر من شوم کشته بر دستِ اوی	نگردد سیه، روز و خون، آبِ جوی.
2925	که چون برکَند از چمن بیخْ سرو	سَزد گر گیا را نبوید تذرو».
	به سهراب گفت:«این چه آشفتن است؟	همه با من از رستمَت گفتن است!
	همی پیلتن را بخواهی شکست؛	تو او را، تن آسان نیاری به دست»

.

زرین کمند:استعاره ای آشار از  نخستین پرتوهای خورشید که تیز و دراز بر آسمان بامدادین می تابند

2819 چرمۀ سنگ رنگ: چرمهبه معنی اسب سپید و روشن که با تشبیه ساده مجمل به سنگ مانند شده است 

2820 پرند آور: رواقی: شمشیر و تیر

                    کزازی: شمشیر و تیر -پرند آور از "پرند" +"آور" آور ساخته شده است . در اینجا پساوند است مانند کاربردش در «جنگاور» و "دلاور"

2824: زخم کم آوردن:رواقی: کم اثر و کم توان بودن ضربه

سهراب از هجیر میخواهد همانند تیرِ نشانه ، راست به هدف بزند و رستم را شناسایی کند.

2837: پیکر به معنی نقش و نگار به کار رفته

2839:پبلان و شیران:استعاره ای آشکار از پهلوانان ایرانی که که شردلانی پیل پیکرند

2842: بالای: اسب

2850:اختر کاویان: اختر در اینجا به معنی درفش به کار  رفته است