رزم رستم با تورانیان(2246-2303)

 

 

نکوداشت دکتر کزازی

داستان را با آوای مهران از اینجا بشنوید.

رزم رستم  با تورانیان

2246	وز آن پس،بپوشید ببرِ بیان؛	نشست از برِ ژنده پیلِ ژیان.
	چو در جوشن افراسیابَش بدید،	تو گفتی که هوش از تنش بر پرید،
	ز چنگ و بر و بازوی ویالِ اوی،	به گردن بر آورده گوپالِ اوی؛
	چو توس و چو گودرزِ نیزه گزار،	چو گرگین و چون گیو، گُردِ سوار.
2250	چنین هفت تن سرفرازان جنگ،	همه نیزه و تیغِ هندی به چنگ،
	همه یکسر از جای برخاستند؛	سِلیح و سِنانها بیاراستند.
	بر آن گونه شد گیو در کارزار،	که شیری که گم کرده باشد شکار.
	ز رستم بترسید افراسیاب؛	نکرد ایچ بر جنگ جستن شتاب.
	پس ِ لشکر اندر، همی راند نرم؛	یلان را ز لشکر همی خواند گرم
2255	ز توران ، فراوان سپه کشته شد؛	سرِ بختِ گردنکشان گشته شد.
	چو شد تیره دیدارِ توران سپاه،	به گردون برافراشت رستم کلاه،
	به پیران چنین گفت افراسیاب،	که:«این دشتِ جنگ است،گر جایِ خواب؟
	که در جستن کین دلیران بُدیم؛	سِگالش گرفتیم و شیران بُدیم.
	کنون دشتِ روباه بینم همی؛	ز رزم، آز کوتاه بینم همی.
2260	زِ گُردانِ توران، خُنیده تویی؛	جهاندیده و رزم دیده تویی.
	عِنان را به تندی، همی برگرای؛	برو؛ تیز از ایشان بپرداز جای.
	چو پیروزگر باشی ایران تو راست؛	تنِ پیل و چنگالِ شیران تو راست».
	چو پیران از افراسیاب این شنید،	چو از بادْ آتش دلش بردمید.
	پسیجید با نامور،ده هزار	زِ ترکان سواران خنجرگزار.
2265	چو آتش بیامد برِ پیلتن	کز او بود نیرو و زور و شکن.
	تهمتن به لبها برآورده کَف،	تو گفتی که بِستَد، زخورشید، تف.
	برانگیخت اسب و برآمد خروش،	بدان سان که دریا برآید به جوش.
	سپر بر سر و تیغ هندی به مشت،	از آن نامداران دو بهره بِکُشت.
	نگه کرد افراسیاب از کران؛	چنین گفت با نامور مهتران،
2270	که:«گر تا شب این رزم هم ز این نشان،	میانِ دلیران و گردنکشان،
	بماند،نماند سواری به جای؛	نبایست کردن بدین رزم رای».
	بپرسید:« کالکوس جنگی کجاست،	که چندین همی رزمِ رستم بخواست؟
	به مستی، همه گیو را خواستی؛	همه جنگ با رستم آراستی.
	همه روز از ایران بُدی یادِ اوی؛	کجا شد چنان آتش و بادِ اوی؟»
2275	به اَلکوس رفت آگهی زاین سَخُن،	که:سالارِ توران چه افگند بُن.
	برانگیخت الکوس شبرنگ را؛	به خون شسته دید او، همه چنگ را.
	برون رفت با او ز لشکر سوار،	ز مردانِ جنگی، فزون از هزار.
	همه با سِنانِ دِرفشان شدند؛	اَبا تیغ و گرزِ سرافشان شدند.
	زُواره به گَرد اندرون، جنگجوی؛	بدو تیز بنهاد الکوس روی.
2280	گمانی چنان برد کو رستم است؛	بدید آنکه از تخمۀ نیرم است.
	زُواره برآویخت با او به هم،	چو پیل سرافراز و شیرِ دُژم.
	سنانهایِ هر دو، به دو نیم گشت؛	دلِ هر دو جنگی پر از بیم گشت.
	زُواره نهنگ از میان بر کشید؛	ز گردِ سران، شد هوا ناپدید.
	یلان را همه تیغ بر هم شکست؛	سویِ گرز بردند، چون باد، دست.
2285	درانداخت الکوس گرزی چو کوه،	که از زخم او شد زُواره ستوه.
	به زین اندر، از زخم، بی توش گشت؛	زِ اسپ اندر افتاد و بیهوش گشت.
	چو رستم مر او بدان گونه یافت،	به کردارِ آتش سوی او شتافت.
	به الکوس برزد یکی بانگِ تند،	که شد دست او سست و شمشیر کُند.
	چو الکوس آواز ِ رستم شنید،	دلش گفتی از پوست آمد پدید.
2290	به زین اندر آمد به کردارِ باد؛	ز مردی به دل بر، نیامدش یاد.
	بدو گفت رستم که:«چنگالِ شیر	نپیموده ای؛ ز آن شدستی دلیر».
	زُواره بِدرد از برِ زین نشست،	پر از خون تن و تیغ مانده به دست.
	برآویخت الکوس با پیلتن؛	بپوشید بر زینِ توزی کفن.
	یکی نیزه زد بر کمربندِ اوی؛	ز دامن،نشد دور پیوندِ اوی.
2295	تهمتن یکی نیزه زد بر  برش؛	به خونِ جگر غرقه شد مغفرش.
	به نیزه ، همانش ز زین برگرفت؛	دو لشکر بدو مانده اندر شگفت.
	زدش، بر زمین بر، به کردار کوه؛	پر از بیم شد جانِ توران گروه.
	بدین هم نشان، هفت گردِ دلیر	کشیدند شمشیر بر سانِ شیر.
	پسِ پشت ایشان دلاور سران	نهادند بر کتف گرزِ گران.
2300	چنان برگرفتند او را ز جای،	که پیدا نیامد همی سر ز پای.
	بکشتند چندان ز جنگاوران،	که شد خاک خون از کران تا کران.
	فگنده چو پیلان، به هر جای بر،	چه با سر، چه از تن جدا کرده سر.
	به اوردگه، جایِ گشتن نبود؛	سپه را رهِ برگذشتن نبود.

واژه نامه:

2246- ژنده پیل ژیان:استعاره آشکار از رخش

2247-برپریدن هوش از تن:هراسیدن بسیار