رفتن کاوس به مازندران 1037-1105

داستان را از اینجا بشنوید(پروانه)

رفتن کاوس به مازندران

1037	چو زالِ سپهبَد زِ پهلَو برفت،	دُمادُم سپه روی بنهاد تفت.
	به توس و به گودرز فرمود شاه،	کشیدن سپه، سر نهادن به راه.
	چو شب روز شد، شاه و جنگاوران	نهادند سر سویِ مازندران.
1040	به میلاد بسپرد ایران زمین،	کلید در ِگنج و گاه و نگین.
	بدو گفت:« اگر دشمن آید پدید،	تو را تیغِ کینه بباید کشید.
	ز هر بد، به زال و به رستم پناه،	که پشتِ سپاهند و زیبایِ گاه».
	دگر روز، برخاست آوایِ کوس؛	سپه را همی راند گودرز و توس.
	همی رفت کاوس لشکر فروز؛	بزد گاه، بر پیشِ کوه اسپروز.
1045	به جایی که پنهان شود آفتاب،	بدان جایگه ساخت آرام و خواب؛
	کجا جای دیوانِ دُژخیم بود؛	بدان جایگه، پیل را بیم بود.
	بگسترد زربفت بر مِیشسار؛	هوا پر ز بویِ میِ خوشگوار.
	همه پهلوانانِ فرخنده پی	نشستند ،در پیش کاوس کی،
	همه شب، می و مجلس آراستند؛	به شبگیر کز خواب برخاستند،
1050	پراگنده، نزدیک شاه آمدند؛	کمر بسته و با کلاه آمدند.
	بفرمود پس گیو را شهریار،	دوباره گزیدن ز لشکر هزار؛
	کسی کو گراید به گرز ِگران؛	گشایندۀ شهرِ مازندران؛
	«هر آن کس که بینی ز پیر و جوان،	تنی کُن که او را نباشد روان؛
	وز او، هرچه آباد بینی، بسوز؛	شب آور هرآنجا که باشی، به روز.
1055	چنین، تا به دیوان رسد آگهی،	جهان کن سراسر ز جادو تهی».
	کمر بست و رفت از درِ شاه گیو؛	ز لشکر، گزین کرد گُردانِ نیو.
	بشد تا درِ شهرِ مازندران؛	ببارید شمشیر و گرزِ گران.
	زن و کودک و مردِ با دستوار،	نیافت، از سرِ تیغِ او، زینهار.
	همی سوخت و غارت همی کرد شهر؛	بپالود، بر جایِ تریاک، زهر.
1060	یکی چون بهشتِ برین شهر دید؛	که چون  او نبُد دیده، تا دهر دید.
	به هر کوی و برزن ،فزون از هزار،	پرستارِ با طوق و با گوشوار.
	پرستنده ز این بیشتر با کلاه؛	به چهره، به کردار تابنده ماه.
	به هر جای گنجی برآگنده زر؛	به یک جای، دینار  و دیگر، گهر.
	بی اندازه، گِرد اندرش، چارپای؛	بهشتی است گفتی هم ایدون به جای.
1065	به کاوس بردند از آن آگهی،	از آن خرٌمی جای و آن فرٌهی.
	همی گفت:« خرٌم زیاد آن که گفت	که مازندران را بهشت است جفت!
	همه شهر گویی مگر بت پرست،	ز دیبای چین، بر گل آذین ببست.
	بتان بهشتند گویی دُرُست؛	به گلنارشان، روی رضوان بشُست».
	چو یک هفته بگذشت، ایرانیان	ز غارت گشادند یکسر میان.
1070	خبر شد بر شاهِ مازندران،	دلش گشت پر درد و سر شد گران.
	ز دیوان، به پیش اندرش، سنجه بود؛	که جان و تنش ز آن سخن رنجه بود.
	بدو گفت:« رو نزد دیوِ سپید؛	چنان رو که بر چرخِ گردنده، شید.
	بگویش که:" آمد به مازندران،	به غارت از ایران سپاهی گران.
	جهانجوی کاوسشان پیشرو؛	یکی لشکری جنگسازانِ نو.
1075	کنون گر نباشی تو فریادرس،	نبینی به مازندران نیز کس:"».
	برفت او به نزدیکِ آن جنگ ساز؛	بگفت آنچه بشنید از آن سرفراز.
	چنین داد پاسخش دیو سپید،	که:« زود آمدن شاه را ده نوید؛
	بیایم کنون، با سپاهی گران؛	ببرٌم پیِ او، ز مازندران».
	برآمد چو ابری سیه، با سپاه؛	جهان کرد، چون رویِ زنگی، سیاه.
1080	چو دریایِ قار است، گفتی، جهان؛	همه روشناییش گشته نِهان.
	یکی خیمه ای زد سیه تر ز قیر؛	سیه شد جهان؛ چشمها خیر خیر؛
	وز ایشان فراوان تبه کرد نیز؛	نبود از بدِ بخت مانیده چیز.
	چو بگذشت شب روز نزدیک شد،	جهانجوی را چشم تاریک شد.
	ز لشکر، دو بهره شده تیره چشم؛	سرِ نامداران شده پر ز خشم.
1085	چو تاریک شد چشمِ کاوس شاه،	بد آمد ز کردارِ او بر سپاه.
	همه گنج تاراج و لشکر اسیر؛	جوان دولت تیز برگشت پیر.
	همان داستان یاد باید گرفت،	که خیره بماند شگفت از شگفت
	سپهبد چنین گفت چون دید رنج	که ذستور بیدار بهتر ز گنج
	به سختی چو یک هفته اندر کشید	نیامد همی روشنایی پدید
1090	به هشتم، بغرید دیو سپید،	که:« ای شاهِ بی بر، به کردارِ بید!
	همی برتری را، بیاراستی؛	چراگاهِ مازندران خواستی.
	همی نیروی خویش را پیلِ مست،	ندارد ، نگردد از او مور پست.
	چو با تاج و با تخت نشکیفتی،	خرد را بدین گونه بفریفتی.
	کنون آنچه اندر خوری، کار تُست؛	دلت یافت آن آرزوها که جُست».
1095	از آن نرٌه دیوان خنجر گزار،	گزین کرد جنگی ده و دو هزار.
	برایرانیان بر، نگهدار کرد؛	سر ِسرکشان پر ز تیمار کرد.
	خورش دادشان لختکی از  سبوز؛	بدان تا گذارند روزی به روز؛
	وز آن پس، همه گنج شاه و سپاه،	چه از تاج یاقوت و پیروزه گاه،
	سپرد آنچه دید، از کران تا کران،	به ارژنگ، سالارِ مازندران؛
1100	« برِ شاه بر- گفت و او را بگوی،	که:" کامت برآمد؛ بهانه مجوی؛
	که شاه و دلیرانِ ایران سپاه	نه خورشید بینند روشن، نه ماه.
	به کشتن نکردم، بر او بر ،نهیب،	بدان تا بداند فراز از نشیب.
	به زاری و سختی برآیدش هوش؛	کسی نیز ننهد، بر این کار، گوش"».
1104 1105	چو ارژنگ بشنید گفتارِ اوی، همی رفت با لشکر و خواسته؛	به مازندران شاه، بنهاد روی. اسیران و اسبانِ آراسته.
	1036-پهلو: شهر آبادانی 1042- زیبا: زیبنده 1046-دُژخیم: بدنهاد 1047- میشسار: 1052- شهر: کشور 1059-بپالوده: تراواندن و بیرون ریختن 1067- دیبای چین: روی سپید          گل: گونۀ سرخ و شاداب 1071- سنجه: یکی از دیوان مازندران 1079-:زنگی: سیاهپوست 1083-جهانجوی: کاوس 1081- سر نامداران- کاوس 1088- دستور: وزیر 1097- سبوز: سبوس 1099-ارژنگ: نام دیو