رزم بارمان و قباد و کشته شدن قباد(143-258)

 داستان را از اینجا گوش کنید(فرشته) 

 

 رزم بارمان و قباد و کشته شدن قباد

143	سپیده چو از کوه سر بر کشید،	طلایه به پیش دهستان رسید.
	میان دو لشکر دو فرسنگ بود؛	همه ساز و آرایشِ جنگ بود.
145	یکی تُرک بُد؛نام او بارمان؛	همی خُفته را گفت :«بیدار مان!»؛
	بیامد؛ سپه را همی بنگرید؛	سرا پردۀ شاه نوذر بدید.
	بشد نزدِ سالار توران سپاه ؛	نشان داد از آن لشکر و بارگاه.
	وز آن پس، به سالارِ بیدار گفت،	که:«ما را هنر چند باید نهفت؟
	به دستوریِ شاه،من شیروار	بجویم از آن انجمن کارزار.
150	ببینند پیدا زمن دستبرد؛	جز از من کسی را نخواهند گُرد».
	چنین گفت اغریرثِ هوشمند	که گر بارمان را رسد زاین گزند،
	دل مرزبانان شکسته شود	بر این انجمن، کار بسته شود.
	یکی مردِ بی نام باید گُزید؛	که انگشت از آن پس نباید گَزید».
	پُر از رنگ شد رویِ پورِ پشنگ؛	زگفتارِ اغریرث  آمدش ننگ.
155	به رویِ دژم گفت با بارمان ؛	که جوشن بپوش بِزِه کن کمان
	تو باشی بر آن انجمن سر فراز	به انگشت و دندان نیاید نیاز».
	بشد بارمان تا به دشتِ نبرد	سوی قارنِ کاوه آواز کرد:
	«کز این لشکر نوذرِ نامدار	که داری که با من کند کارزار؟».
	نگه کرد قارن به مردانِ مَرد	از آن انجمن تا که جوید نبرد!
160	کَس از نامدارانش پاسخ نداد؛	مگر پیر گشته دلاور قَباد.
	دُژم گشت سالارِ بسیار هوش؛	ز گفتِ برادر بر آمد به جوش.
	ز خشمش سرشک اندر آمد به چشم	از آن لشکر گُشن بُد جایِ خشم
	که چندان جوان مردم ِجنگجوی،	یکی پیر جوید همی رزم ِاوی
	دل قارن آزرده گشت از قباد؛	میان دلیران زبان برگشاد
165	که:«سالِ تو اکنون به جایی رسید	که از جنگ دستت بباید کشید.
	یکی مردِ آسوده چون بارمان؛	جوان و گشاده دل و شادمان.
	سواری که دارد دل شیرِ نر؛	همی بر فرازد به خورشید سر.
	تویی مایه ور کدخدایِ سپاه	همی بر تو گردد همه رای شاه
	به خون گر شود لعل ریشِ سپید	شوند این دلیران همه نا امید
170	شکست اندر آید بدین رزمگاه؛	پر از درد گردد دل نیکخواه.»
	نگه کن که با قارنِ رزم زن،	چه گوید قباد، اندر آن انجمن
	چنین داد پاسخ مر او را قباد،	که:« این چرخ گردان مرا داد داد.
	بدان ای برادر! که تن مرگ راست؛	سرِ رزم زن سودنِ ترگ راست
	ز گاه خجسته منوچهر باز،	از امروز بودم تن اندر گُداز.
175	کسی زنده بر آسمان نگذرد؛	شکار است و مرگش همی بشکَرَد.
	یکی را برآید به شمشیر هوش،	بدان گه که آید دو لشکر به جوش.
	تنش کرگس و شیر درنده راست؛	سرش نیزه و تیغ برٌنده راست.
	یکی را به بستر بر آید زمان	همی رفت باید ز بُن بی گمان.
	اگر من روم زاین جهان فراخ،	برادر به جای است با بُرز و شاخ.
180	یکی دخمۀ خسروانی کند؛	پس از رفتنم، مهربانی کند.
	سرم را به کافور و مشک و گلاب،	تنم را بدان جای جاوید خواب،
	سپار ای برادر تو پدرود باش	همیشه خِرَد تار و تو پود باش!».
	بگفت این و بگرفت نیزه به دست؛	به آوردگه رفت چون پیل مست.
	چنین گفت با رزم زن بارمان	که:«آورد پیشم سَرَت را زمان.
185	ببایست ماندن که خود روزگار	همی کرد با جانِ تو کارزار».
	چنین گفت مر بارمان را قباد،	که:«یک چند گیتی مرا داد داد.
	به جایی توان مُرد که آید زمان؛	بیاید زمان یک زمان بی گمان».
	بگفت و برانگیخت شبدیز را؛	نداد آرمیدن دلِ تیز را
	ز شبگیر تا سایه گسترد هور،	همی این بر آن، آن بر این کرد زور.
190	به فرجام پیروز شد بارمان؛	به میدان جنگ اندر آمد دمان.
	یکی خشت زد برسُرینِ قَباد،	که بندِ کمرگاه او برگشاد.
	ز اسب اندر آمد نگونسار سر؛	شد آن شیر دل پیرِ سالار سر.
	بشد بارمان نزد افراسیاب،	شکفته دو رخسار با جاه و آب.
	یکی خلعتش داد کاندر جهان،	کس از کِهتران نَسَتد و نَزَ مهان.
195	چو کشته شد او قارن رزم جوی	سپه را بیاورد و بنهاد روی.
	دو لشکر به سان ِدو دریایِ چین،	که شد جُنب جُنبان از ایشان زمین.
	بیامد دمان قارن رزم زن	وز آن روی گرسیوز پیلتن.
	از آواز اسپان و گَرد سپاه،	نه خورشید تابید روشن نه ماه.
	درخشیدن تیغِ الماس گون	شده لعل و آهار داده به خون،
200	به گَرد اندرون همچو ابری پر آب	که شَنگَرف بارد بر او آفتاب.
	پر از نالۀ کوس شد مغزِ میغ	پر از آبِ شنگرف شد جانِ تیغ.
	به هر سو که قارن برافگند اسپ	همی تافت آهن چو آذرگشسب.
	تو گفتی که الماس مرجان فشاند	چه مرجان؟که در کین همی جان فشاند.
	ز قارن چو افراسیاب آن بدید	بزد اسپ و لشکر سوی او کشید.
205	یکی رزم، تا شب بر آمد ز کوه	بکردند و نامد دل، از کین ستوه.
	چو شب تیره شد قارنِ رزم خواه	بیاورد پیش دَهستان سپاه.
	برِ نوذر آمد به پرده سرای	ز خون برادر شده دل زجای.
	وُرا دید نوذر فرو ریخت آب	از آن مژٌۀ سیر نادیده خواب.
	چنین گفت :«کَز مرگ سام سوار	ندیدم روان را چنین سوگوار.
210	چو خورشید بادا روانِ قباد	تو  را جاودان زاین جهان بهره باد!
	به پروردن از مرگمان چاره نیست	زمین را جز از گور گهواره نیست».
	چنین گفت قارن که:« تا زاده ام	تنِ پر هنر مرگ را داده ام.
	فریدون نهاد این کُلَه بر سرم	که بر کینِ ایرج زمین بِسپرم.
	هنوز آن کمربند نگشاده ام	دل کینه ور جنگ را داده ام.
215	برادر شد، آن مردِ سنگ و خِرد	سرانجام من هم بر این بگذرد.
	انوشه بَدی تو که امروز جنگ	به تنگ اندرآورد پور ِپشنگ.
	چو از لشکرش گشت لختی تباه	از آسودگان خواست چندی سپاه.
	مرا دید با گرزۀ گاو روی	بیامد به نزدیک من، جنگجوی.
	به رویش بدان گونه اندر شدم	که با دیدگانش برابر شدم.
220	یکی جادوی ساخت با من به جنگ	که با چشم روشن نماند آب و رنگ.
	شب آمد، جهان سر به سر تیره گشت	مرا بازو از کوفتن خیره گشت.
	تو گفتی زمانه سر آید همی	هوا زیرِ خاک اندر آید همی.
	بیاراست برگشتن از رزمگاه	که گَرد سپه بود و شب بُد سیاه».
	برآسود پس لشکر از هر دو روی	برفتند روز دوم جنگجوی
225	رده برکشیدند ایرانیان	چنانچون بود سازِ جنگِ کیان.
	چو افراسیاب آن سپه را بدید	بزد کوسِ رویین و صف برکشید
	چنان شد ز گَرد سواران جهان	که خورشید گفتی شد اندر نهان.
	دِهادِه برآمد ز هر دو گروه	بیابان نبود ایچ پیدا زکوه
	به هر سو که قارن شدی رزم خواه	فرو ریختی خون ز گَردِ سیاه
230	کجا خاستی گَردِ افراسیاب	همه خون شدی دشت چون رودِ آب
	سرانجام نوذر ز قلب سپاه	بیامد به نزدیک او رزم خواه
	چنان نیزه بر نیزه آویختند	سِنان یک به دیگر بر آمیختند
	که بر هم نپیچد ازآن گونه مار	شهان را چنین کی بُود کارزار
	چنین تا شبِ تیره آمد به تنگ	بر او چیره شد دستِ پور ِپشنگ
235	از ایران سپه بیشتر خسته شد	وز آن روی، پیکار پیوسته شد
	به بیچارگی روی برگاشتند	به هامون بر، افگنده بگذاشتند
	دل نوذر از غم پر از درد بود	که تاجش از اختر پر از گَرد بود
	چو از دشت بنشست آوایِ کوس،	بفرمود تا پیش او رفت توس
	بشد توس و گُستَهم با او به هم؛	لبان پر زباد و روان پر زغم.
240	بگفت آنکه در دل مرا درد چیست؛	همی گفت چندی و چندی گریست.
	از اندرز فرخ پدر یاد کرد،	پر از خون جگر لب پر از بادِ سرد؛
	«کجا گفته بودش که: "از تُرک و چین،	سپاهی بیاید به ایران زمین؛
	وز ایشان تو را دل شود دردمند؛	بسی بر سپاه تو آید گزند".
	ز گفتار شاه آمد اکنون نشان؛	فراز آمد آن روزِ گردنکشان.
245	کس از نامۀ نامداران نخواند،	که چندین سپه کَس ز ترکان براند.
	شما را سوی پارس باید شدن؛	شبستان بیاوردن و آمدن؛
	وز آنجا، کشیدن سوی زاو ِکوه؛	بر آن کوهِ البرز'، بردن گروه.
	از ایدر، به راهِ  سپاهان روید؛	وز این لشکرِ خویش، پنهان روید.
	ز کارِ شما، دل شکسته شوند؛	بدین خستگی نیز، خسته شوند.
250	ز تخمِ فریدون مگر یک دو تن،	بَرَد جان از این بیشمار انجمن!
	ندانم که دیدار باشد جز این؛	یک امشب بکوبیم دستِ پَسین.
	شب و روز دارید کارآگهان؛	بجویید، هشیار، کارِ جهان.
	از این لشکر ار بَد دهند آگهی،	شود تیره این فرٌ شاهنشهی،
	شما دل مدارید بس مُستمند؛	که تا بُد چنین بود چرخِ بلند:
255	یکی را، به جنگ، اندر آید زمان؛	یکی با کلاهِ مهی، شادمان.
	تنِ کُشته با مُرده یکسان شود؛	تپد یک زمان، بازش آسان شود».
	گرفت آن دو فرزند را در کنار؛	فرو ریخت آب از مژه شهریار.
	بشد توس و گستهم نوذر به هم؛	رخانشان پر آب و روانشان دژم.

143-طلایه: پیشرو سپاه

145-خفنه را بیدار گفتن:همواره آماده پیکار بودن

149-دستوری: اجازه و فرمان

150- دستبرد:کار نمایان و چیرگی و پهلوانی در نبرد(دست+برد= دست یازیدن)

153- گزیدن انگشت:پشیمان شدن

152- بسته شدن کار:در تنگنا افتادن

201-آب شنگرف: خون

203-الماس: شمشیر

      مرجان: خون

247- زاو:شکاف کوه-درٌه

251-بکوبیم دست پسین:در برخی نسخه ها مانند لندن و لنینگراد «بکوشیم» آمده است. در اینجا نوذر به دو پسرش می گوید امشب آخرین تلاش را باید انجام دهند.

255- زمان :مرگ