گفتار اندر زادن رستم(3574-3663)

 داستان «گفتار اندر زادن رستم» را از اینجا بشنوید (شهرزاد)   

3574	بسى بر نیامد بر این روزگار،	که با زاد سرو اندر آمد نِهار.
3575	شکم گشت فربی و تن شد گران؛	شد آن ارغوانى رُخَش زعفران.‏
	بدو گفت مادر که:«اى جانِ مام!	چه بودت که گشتى چنین زرد فام؟»‏
	چنین داد پاسخ که:«من روز و شب،	همى بر گشایم به فریاد لب.‏
	همانا زمان آمدَسَتم فراز؛	و ز این بار بردن نیابم جواز.
	تو گویى به سنگستم آگنده پوست؛	وگر ز آهن است آنکه بمیان اوست‏.»
3580	چنین تا گهِ زادن آمد فراز؛	به خواب و به آرام بودش نیاز.
	چنان بُد که یک روز ز او رفت هوش؛	از ایوان دستان بر آمد خروش‏.
	خروشید سیندخت و بِشخُود روى؛	بکَند آن سیه گیسوىِ مشک بوى.‏
	یکایک بدستان رسید آگهى،	که:«پژمرده شد برگِ سروِ سهى‏.»
	به بالینِ رودابه شد زالِ زر،	پر از آب رخسار و خسته جگر.
3585	همان پرّ ِسیمرغش آمد به یاد؛	بخندید و سیندخت را مژده داد.
	یکى مِجمر آورد و آتش فروخت؛	و ز آن پرٌِ سیمرغ، لختى بسوخت.‏
	هم اندر زمان، تیره‏گون شد هوا؛	پدید آمد آن مرغ فرمان روا!
	چو ابرى که بارانش مرجان بُوَد؛	چه مرجان؟ که آرایشِ جان بود.
	ستودش فراوان و بردش نماز ؛	بر او کرد زال آفرینِ دراز.
3590	چنین گفت با زال:« که این غم چراست؟	به چشم هُزبر اندرون نم چراست؟‏
	کز این سروِ سیمینِ برِ ماهروى،	یکى  شیر باشد تو را، نامجوى؛‏
	که خاکِ پىِ او ببوسد هُزبر؛	نیارد به سر بر گذشتنش ابر؛
	وز آواز او، چرِمِ جنگى پلنگ	شود چاک چاک و بخاید دو چنگ.‏
	هر آن گُرد کآواز گوپالِ اوى،	ببیند بر و بازوى و یال اوى،
3595	از آواز او اندر آید ز پاى؛	دلِ مرد جنگى بر آید ز جاى.
	به جاىِ خرد، سام ِسنگى بُوَد؛	به خشم اندرون، شیرِ جنگى بُود.
	به بالاىِ سرو و به نیروى پیل؛	به آورد، خشت افگَنَد بر دو میل.
	نیاید به گیتى ز راه زِهِش،	به فرمانِ دادارِِ نیکى دِهِش.
	بیاور یکى خنجرِ آبگون؛	یکى مرد بینا دلِ پر فسون‏.
3600	نخستین به مى ماه را مست کن؛	ز دل، بیم و اندیشه را پَست کن.‏
	تو بنگر که بینا دل افسون کند،	به صندق؛تا شیر بیرون کند.
	بکافَد تهیگاهِ سرو سهى؛	نباشد مر او را ز درد آگهى‏.
	و ز او بچٌۀ شیر بیرون کشد؛	همه پهلوىِ ماه در خون کشد؛
	وز آن پس بدوز آن کجا کرد چاک؛	ز دل دور کن ترس و تیمار و باک.‏
3605	گیاهى که گویمت با شیر و مُشک،	بکوب و بکن هر سه در سایه خشک.‏
	بسای و بیالاى بر خستگیش؛	ببینى همان روز پیوستگیش‏.
	بر او مال، از آن پس یکى پرّ من؛	خجسته بُوَد سایۀ فرَّ من‏.
	تو را ز این سخن شاد باید بُدَن؛	به پیشِ جهاندار باید شدن؛‏
	که او دادت این خسروانى درخت؛	که هر روز نو بشکفاندت بخت.‏
3610	بدین کار دل هیچ غمگین مدار!	که شاخ بَرومندت آمد به بار.»
	بگفت و یکى پر ز بازو بکَند؛	فگند و به پرواز بر شد، بلند.
	بشد زال و آن پرّ او بر گرفت؛	برفت و بکرد آنچه گفت، اى شگفت!‏
	بدان کار نظٌاره بُد یک جهان؛	همه دیده پر خون و خسته روان.
	فرو ریخت از مژّه سیندخت خون؛	که کودک ز پهلو کى آید برون‏!
3615	بیامد یکى موبدى چرب دست؛	مر آن ماه رخ را به مى کرد مست‏.
	بکافید، بى‏رنج، پهلوىِ ماه؛	بتابید مر بچٌه را سر ز راه‏.
	چنان بى‏گزندش برون آورید؛	که کس در جهان آن شگفتى ندید.
	یکى بچٌه بُد چون گَوَى شیرفش؛	به بالا بلند و به دیدار، کَش‏.
	شگفت اندر و مانده بُد مرد و زن؛	که نشنید کَس بچٌۀ پیلتن!‏
3620	شبانروز مادر ز مى خفته بود؛	ز مى خفته و دل ز هُش رفته بود.
	همان درزگاهش فرو دوختند؛	به دارو همه درد بسپوختند.
	چو از خواب بیدار شد سرو بُن،	به سیندخت بگشاد لب بر سَخُن.‏
	بر او، زرّ و گوهر بر افشاندند؛	اَبَر کردگار آفرین خواندند.
	مر آن بچٌه را پیش او تاختند؛	به سان سپهرى بر افراختند.
3625	بخندید از آن بچٌه سرو سهى؛	بدید اندر او فرّ شاهنشهى‏.
	«بِرَستم –بگفتا: غم آمد به سر؛»	نهادند رُستمش نام پسر.
	یکى کودکى دوختند از حریر؛	به بالاىِ آن شیر ناخورده شیر.
	درون، اندر آگنده موىِ سمور؛	به رخ، بر نگاریده ناهید و هور.
	به بازوش بر، اژدهاى دلیر؛	به چنگ اندرش، داده چنگال شیر.
3630	به زیر کَش اندر، نگارِ سنان؛	به یک دست، گوپال و دیگر عنان‏.
	نشاندندش آنگه بر اسپِ سمند؛	به گِرد اندرش، چاکران نیز چند.
	هیونِ تکاور بر انگیختند؛	به فرمانبران بر، دِرَم ریختند.
	مر آن صورتِ رستمِ گرزدار،	ببردند نزدیک سام سوار.
	یکى جشن کردند در گلستان؛	ز زابلسِتان تا به کابلسِتان‏.
3635	همه دشت پر باده و ناى بود؛	به هر کُنج، صد مجلس آراى بود.
	به کابل درون، گشت مهراب شاد؛	به مژده، به درویش دینار داد.
	به زابلسِتان، از کران تا کران،	نشسته به هر جاى رامشگران‏.
	نبُد کِهتر از مِهتران بر فرود؛	نشسته، چنانچون بُوَد تار و پود.
	پس آن پیکرِ رستمِ شیر خوار،	ببردند نزدیکِ سام سوار.
3640	اَبَر سام یل موى بر پاى خاست؛	«مرا مانَد این پرنیان- گفت: راست‏.
	اگر نیم ازین پیکر آید تنش،	سرش ابر ساید؛ زمین دامنش‏.»
	و ز آن پس، فرستاده را پیش خواست؛	دِرَم ریخت؛ تا با سرش گشت راست.‏
	به شادى بر آمد ز درگاه کوس؛	بیاراست میدان چو چشم خروس.
	مى آورد و رامشگران را بخواند؛	به خواهندگان بر، دِرَم برفشاند.
3645	بیاراست جشنى که خورشید و ماه	نظاره شدند، اندر آن بزمگاه.
	پس آن نامۀ زال پاسخ نبشت؛	روان را بدان پاسخ اندر سرشت.
	نخست آفرین کرد بر کردگار،	بدان شادمان گردش روزگار،
	ستودن گرفت آنگهى زال را؛	خداوندِ شمشیر و گوپال را.
	پس آمد بدان پیکرِ پرنیان،	که یالِ یلان داشت و فرّ کیان.‏
3650	بفرمود« کو را چنین ارجمند،	بدارید کز دم نیابد گزند.
	نیایش همى کردم، اندر نِهان؛	چنین جُستم از کردگار جهان،‏
	که زنده ببیند جهان بینِ من،	ز تخم تو، گُردى به آیینِ من‏.
	کنون شد مرا و ترا پشت راست؛	نباید جز از زندگانیش خواست.»‏
	فرستاده آمد چو بادِ دمان،	بر ِزالِ روشن دل و شادمان.
3655	چو بشنید زال این سخنهاى نغز،	که روشن روان اندر آمد به مغز،
	به شادیش بر، شادمانى فزود؛	برافراخت گردن بچرخ کبود.
	همى گشت از این گونه بر سر جهان؛	برهنه شد آن روزگارِ نهان‏.
	به رستم همى داد ده دایه شیر؛	که نیروىِ مرد است و سر مایه شیر.
	چو از شیر آمد سوىِ خوردنى؛	شد از نان و از گوشت بَرتنى.
3660	بُدى پنج مَرده مر او را خورش؛	بماندند مردم از آن پرورش.
	چو رستم بپیمود بالاىِ هشت؛	به سانِ یکى سروِ آزاد گشت.‏
	چنان شد که رخشان ستاره شود؛	جهان بر ستاره نظاره شود.
	تو گفتى که سام یَلَستى به جاى،	به بالا و دیدار و فرهنگ و راى.‏

3574:زاد سرو: سرو آزاده(رودابه) 

        نِهار: کمی و کاهش 

3575:ارعوانی: سرخ گون 

3577:جواز: رهایی 

3584: خسته جگر: غمگین - آزرده 

3586:مجمر: منقل یا ظرفی که در آن گاه آنش و غود و غنبر می سوزانند- آتشدان 

3590:هزبر: شیر 

3597: خشت: سلاحی شبیه نیزه  

عکس از فرشته: شاهنامه امیر بهادر